Aardappels of rijst?

Wat voor de een gezond voedsel is, hoeft dat voor de ander niet te zijn. Dat schijnt nu voor het eerst wetenschappelijk aangetoond te zijn. Wat bij de een de bloedsuikerspiegel of het cholesterolgehalte doet stijgen, doet het bij een ander veel minder of zelfs dalen blijkt uit een recente omvangrijke Israëlische studie. Deskundigen roemen het onderzoek en vinden het een belangrijke stap voorwaarts dat de voedingswetenschap zich steeds meer gaat afvragen wat voor een bepaald individu goed is. Hiermee kunnen gepersonaliseerde voedingsadviezen tot de mogelijkheden gaan behoren. Volgens hoogleraar interne geneeskunde Nieuwdorp van het AMC moet het binnen enkele jaren mogelijk zijn om te adviseren of iemand beter wel of geen rijst of aardappelen kan eten. Dat lijkt een interessant en nieuw gezichtspunt, maar is dat niet omdat maaltijdadviezen op maat al eeuwenlang bestaan.

Daarom mag worden betwijfeld of de studie nu echt zo baanbrekend of dat het een soort onderzoek is waarvan wijlen Jan Blokker ooit opmerkte dat het weer van gisteren wordt voorspeld. Voor dat laatste valt veel te zeggen omdat inzichten over welk voedsel goed is voor welke type persoon al meer dan vijfduizend jaar bekend is in de klassieke traditionele gezondheidsleer uit India: de ayurveda.

Ayurveda is de kennis en kunde om volgens de natuur te leven. Het is de kennis van de natuurlijke harmonie en de leer die verstoringen helpt te overwinnen. Ayurveda kun je vrij vertalen met de kennis en kunst van de goede en gezonde leefwijze. Volgens deze gezondheidsleer wordt de constitutie van mensen bepaald door drie onzichtbare principes, die dosha’s worden genoemd. Ze zijn in ieder mens, in een bepaalde verhouding, werkzaam en besturen de stoffelijke processen in het lichaam. Het innerlijk evenwicht, het psychisch welzijn en de gezondheid zijn hiervan afhankelijk. Ziekte is een gevolg van onevenwichtigheid. Een verstoring van het evenwicht tussen de drie krachten kan worden hersteld door een therapie te volgen, die op een aangepaste leefwijze en voeding is afgestemd.

De ayurveda leert dat er drie dosha’s werkzaam zijn vata, pitta en kapha. Bij de een domineert vata, bij een ander pitta en bij weer een ander kapha. Ccombinaties zijn ook mogelijk. Wat zijn de kenmerken? Het vata type is doorgaans licht en fijn gebouwd. Deze mensen zijn beweeglijk en snel. Ze veranderen gemakkelijk. Het trefwoord voor dit type is beweging. Het pitta type is niet corpulent en niet slank, maar middelzwaar gebouwd. Deze mensen hebben een gemiddelde kracht en uithoudingsvermogen. Pitta’s zijn precies en leven intens. Kapha’s tenslotte hebben een stevige, krachtige lichaamsbouw die naar corpulentie kan neigen. Ze hebben een grote lichaamskracht en groot uithoudingsvermogen. Het trefwoord hier is stabiliteit. Deepak Chopra vertelt een mooi verhaal om te illustreren hoe dosha’s zichtbaar zijn in het gedrag van mensen. Stel je strandt op een vliegveld en mist de aansluiting op een andere vlucht. Kijk maar om je heen hoe iedereen reageert. Sommigen zullen geërgerd rondrennen en proberen een andere vlucht te boeken. Zij laten hiermee hun vata-natuur tot bezorgdheid en ongeduld zien. Anderen zullen kokend van woede de luchtvaartmaatschappijen onbekwaamheid verwijten en driftig eisen dat zij de waarde van hun tickets terugkrijgen. Zij brengen hiermee de pitta-natuur van kwaadheid en kritiek tot uitdrukking. Weer anderen blijven stil zitten en denken dat het wel weer goed komt. Daarmee laten zij hun kapha-natuur zien om te berusten en te blijven waar je bent.

In de ayurveda zijn er voor alle types voedingslijsten, gebaseerd op je persoonlijke constitutie. Zo wordt de vata de smaken zout, zuur en zoet geadviseerd terwijl voor de pitta de maaltijden vooral bestaan uit bittere, zoete en samentrekkende smaken. En het kapha kalmerend dieet bestaat uit scherpe en bittere smaken. De voedingslijsten zijn heel gedetailleerd. Waar volgens hedendaagse inzichten geadviseerd wordt vooral veel fruit te eten, adviseert de ayurveda iemand met een kapha-constitutie wel peren en appels, maar geen bananen en sinaasappels te eten.

De ayurveda beschikt niet alleen over de eeuwenoude kennis of aardappels of rijst goed of slecht voor jou zijn, maar ze levert ook de kennis of jij, op basis van je constitutie, baat hebt bij gewone rijst of basmatirijst of bij gewone aardappels of zoete aardappels. De ayurveda levert al vijfduizend jaar maaltijdadviezen op maat. Veel mensen hebben daar vandaag de dag nog steeds baat bij. Er is niets nieuws onder de zon. Hooguit kunnen de inzichten nog verder worden verfijnd. Inderdaad is met dit onderzoek het weer van gisteren voorspeld en is er ook weer een kans gemist eeuwenoude kennis uit het Oosten in verband te brengen met eigentijdse researchresultaten uit het Westen.