Met de invoering van de avondklok wordt de vrijheidsbeknotting nog meer voelbaar. De één uit zijn onvrede via een scherpe ingezonden brief in de krant, een ander via een kritische post op Facebook. Er zijn ook relschoppers die winkels plunderen en gebouwen vernielen. Nu schijnt zowat iedere epidemie gepaard te gaan met rellen. In de eerste helft van de negentiende eeuw waren er in Rusland rellen tijdens de choleraepidemie en in de strijd tegen het pokkenvirus in 1904 in Brazilië reageerden relschoppers op de verplicht gestelde vaccinatie met het plunderen van winkels en het bekogelen van de politie met stenen. Vrijheidsbeperking wordt scherp ervaren als de avondklok wordt ingevoerd. Die eigenmachtig genomen maatregel roept vragen op over proportionaliteit, redelijkheid en effectiviteit. Ze zorgt voor onvrede.
De relschoppers van vorige week werden door Haagse politici uitgemaakt voor tuig dat hard moest worden gestraft. Opmerkelijk was de militante toon bij politici. Heeft geweld nu ook van hen bezit genomen? Op een agressieve toon veroordelen ze agressie van anderen. Kennelijk hoort agressie ook tot hun vocabulaire en wordt geweld met geweld bestreden. Zouden politici niet boven agressie en geweld verheven moeten zijn en moreel leiderschap moeten tonen? In de zomer oordeelde minister Grapperhaus dat mensen asociaal waren als ze zich niet aan de anderhalve meter maatregel hielden, maar zelf overtrad hij die regel tijdens zijn eigen huwelijk. De toeslagenaffaire maakte duidelijk dat de overheid burgers als boeven zag in plaats van burgers die beschermd moesten worden. Misschien is het sluiten van scholen – bedoeld als maatregel om de volksgezondheid te borgen – ook een daad van geweld: schoolsluiting brengt schade toe aan kinderen, zorgt dat ze leerachterstanden oplopen en het heeft huiselijk geweld tot gevolg.
Geweld hoort niet met geweld te worden bestreden
Een hard oordeel over de ander keert als een boemerang terug naar jezelf. In plaats van hard te oordelen kun je ook een andere kant belichten. Ouderen en zwakken beschermen we tegen corona, maar beschermen we ook de relschoppers? Wat doet de samenleving voor hen, anders dan hen hard te straffen? Kan het onderwijs kansenongelijkheid teniet doen en segregatie afwenden? Kunnen gemeentelijke bezuinigingen voor jongeren in probleemsituaties worden teruggedraaid? Wanneer stoppen we om hen te stigmatiseren en tuig te noemen? Iedere harde kwalificatie is een daad van geweld. Geweld hoort niet met geweld te worden bestreden. We kunnen de ander ook met compassie tegemoet treden. Jacinda Ardern, premier van Nieuw-Zeeland, begon een tv-toespraak tijdens de lockdown met haar landgenoten vriendelijk te vragen hoe het ze verging en verzocht ze om aardig voor elkaar te zijn. Zo kan het dus ook.
