Het was even spannend. Een Chinese ballon was in het Amerikaanse luchtruim. De Chinezen zeiden dat het een weerballon was, de Amerikanen hielden het op een spionageballon. Die werd vervolgens door een Amerikaanse raket neergehaald. Het ballonnenverhaal was hiermee nog niet ten einde. Nog steeds zouden er niet geïdentificeerde objecten in het luchtruim van de Amerikanen aanwezig zijn. Waren het opnieuw vijandige spionagetoestellen van de Chinezen? Of de Russen misschien? Ook nu werden ze neergeschoten. Het was bepaald hilarisch toen even later bleek dat de objecten goedkope hobbyballonnen waren. Die werden neergehaald met een raket van maar liefst 400 duizend dollar, terwijl het neergeschoten object waarschijnlijk een pico-ballon was van 12 dollar.
Wat kunnen mensen zich vergissen. Dat heeft te maken met hoe we denken. Kennelijk is dat niet echt betrouwbaar: onze mind gaat met ons aan de haal en neemt ons te grazen. Oké, soms is denken nuttig. Dat is het geval als ik ga nadenken over wat ik vanavond wil eten en hoe ik het maal moet bereiden of als ik ga uitzoeken of ik mijn reisbestemming het beste per auto of trein kan bereiken.
Onze mind gaat met ons aan de haal en neemt ons te grazen
Maar denken kan ook een illusie zijn. We zien de wereld niet zoals die is, maar zoals wij die waarnemen. We leunen sterk op beelden over onszelf en de beelden over de werkelijkheid die we zelf creëren. Denken is een zaak van het brein. Dat gaat bij iedereen anders en verklaart meningsverschillen – die interpretatieverschillen zijn. De één heeft neoliberale ideeën en een ander sociaaldemocratische. De één vindt dat je kinderen ruimte moet geven in de opvoeding, een ander dat je duidelijke grenzen moet stellen. Wat waar is, is wat we als waarheid zien, maar vaak is dat een illusie en arbitrair.
Als de uitkomst van ons denken zo arbitrair is, krijgen vooroordelen volop een kans. In het voorbeeld van de ballonen nemen de vooroordelen de vorm aan van vijandbeelden. Dan gaat de mind pas echt met ons aan de haal en bestaat er de kans op ruzies, conflicten en zelfs oorlog. Ons denken kunnen we niet stopzetten. Wat we wel kunnen doen is neutraal kijken naar de werkelijkheid door waarnemer te worden van wat we denken en vinden. Zo hoeven we niet verstrikt te raken in ons denken en creëren we afstand. Onze denk- en vooroordeelballon kunnen we dus zomaar doorprikken. Daar is geen raket voor nodig.
