‘Lijkt me heerlijk,’ zegt de één, ‘belachelijk’ vindt een ander, als de collega-journaliste aan het team voorstelt een dagje zonder beeldscherm door te brengen. Het experiment voelt ook wel ongemakkelijk en houdt een confrontatie in met onze schermverslaving. Want verslaafd zijn we. Kijk maar om je heen als je in de trein zit. Wie leest er nog een boek? Wie kijkt naar buiten om te genieten van het voorbijglijdende landschap? De kans is groot dat veel reizigers bezig zijn met hun smartphone. Stel je voor dat je niet kunt bellen, appen, mailen. Dat je Google Maps, YouTube en Facebook niet kunt gebruiken. Stel je voor dat je camera het niet doet en er geen muziek, geen parkmobile en geen buienradar is. De smartphone is onze nieuwe afgod die ons veilig door het leven loodst. Hij is ook een dictator die ons in de houdgreep heeft. Als je daaruit weet te ontsnappen, krijg je ontwenningsverschijnselen, maar er ontstaat ook verrassend nieuw gedrag
Een van de journalisten brengt de kinderen naar een feestje en de zwemles. Ze verdwaalt en zondigt door de navigatie aan te zetten. Een ander voelt zich gehandicapt als hij zijn NS-app niet kan gebruiken. Koken zonder e-kookboek is ook wennen. Bij de gang naar de supermarkt is het nu belangrijk te controleren of het handgeschreven boodschappenlijstje in de jaszak zit. En zonder Flitsmeister in de auto is de kans op een bekeuring bepaald groot. Maar er is niet alleen het gemis. De tijd zonder scherm heeft als prettige keerzijde dat spelletjes uit de kast worden gehaald. Een mooie en ouderwetse manier van verbondenheid ontstaat: niet apart naast elkaar op de bank voor het scherm, maar samen met elkaar aan tafel.
De smartphone is onze nieuwe afgod geworden die ons veilig door het leven loodst
Zelf besloot ik jaren geleden beduidend minder tv te gaan kijken, vooral ‘s avonds niet. Alleen Wie is de Mol? en Twee voor twaalf zijn nooit gesneuveld in ons gezin. Daarvoor in de plaats kwamen spelletjes. En er bleef nog genoeg tijd over om de boeken te lezen waar ik maar niet aan toekwam, om naar muziek te luisteren of interessante gesprekken te voeren. Als je je beeldschermtijd drastisch reduceert krijg je meer tijd voor jezelf, meer rust ook. Journaliste Charlotte merkte dat. Nu ze tijdens haar dag zonder beeldscherm niet wordt afgeleid door Facebook, Instagram en Netflix heeft ze tijd om langer en beter naar haar huisdieren te kijken en terwijl ze een spelletje speelt beseft ze hoeveel energie ze laat weglekken als ze achter een scherm zit. Ook laat ze zich niet verleiden om kasten uit te gaan mesten – want die klus schreeuwt ook om haar aandacht. Nee, even hoeft er niets en is er ruimte voor rust, verbinding en ontspanning.
Dat is de aantrekkingskracht van het experiment om een poos zonder beeldscherm te leven. Ach, er zijn wel ontwenningsverschijnselen maar die hoeven niet op te wegen tegen de winst van ander gedrag. Dat ‘nieuwe gedrag’ is overigens gewoon ouderwets gedrag van zestig jaar geleden toen de computer en de tv er nog niet waren. Met dat gedrag is niets mis: het kan ons zelfs verlossen van de beeldschermdictatuur.
Abonneer je gratis op de maandagochtend column (via de rechterbalk) en ontvang elke maandagmiddag het blog van die ochtend.
Heel prettig Ton en een verademing om deze column te lezen. Er is inderdaad niks mis met het gedrag van zestig jaar geleden. Hoewel ik me er soms buitengesloten mee voel en min of meer van een andere planeet (niet leuk meedoen) bevalt dit gedrag me prima. Het leven is relaxt en “live” in plaats van vooral “virtueel” en ik blijf er “dichtbij mezelf” mee.
Dank je wel!
Hallo Marjanne, misschien heb je het gevoel tot een minderheid te behoren, maar een ‘live leven’ waarin je dichtbij jezelf blijft is wel een mooi cadeau. Je behoort overigens tot een groeiende groep van mensen die uit de rat race wil stappen en naar een andere manier van leven zoekt.