Tijdens een retraite die ik gaf vertelde Henriëtte dat ze het gevoel heeft dat ze anders is dan anderen. Ze wil zich steeds minder aanpassen aan wat in de samenleving als normaal wordt beschouwd. Zo kijkt ze ’s avonds geen tv meer en kiest ze vaker voor een wandeling in stilte. Henriëtte vroeg zich af of ze een onaangepaste zonderling aan het worden is.
Onaangepast zijn is bepaald geen norm in onze samenleving, aanpassing wel. Zo zijn we opgevoed. We leren we ons best te doen, een goede baan te vinden en sociaal te zijn. We hebben ons aangepast aan wat onze ouders en de maatschappij van ons vragen. En dat heeft zeker voordelen. Je bent dan immers toegerust om carrière te maken, een duurzame relatie aan te gaan, een gezin te stichten, te sporten en met cultuur bezig te zijn. Mooi toch?
Het leiden van een aangepast leven kan tot gevolg hebben dat het leven gaat wringen. Je krijgt last van datgene wat van jou wordt verwacht of geëist en voelt de druk. Ben jij dan gek of zijn anderen dat en krijgt jouw hart te weinig ruimte? In dat geval ligt het voor de hand de waarden van je opvoeding vrij te geven. Dan moet je uit een stramien stappen, de ketens verbreken met de verwachting hoe je geacht wordt te zijn. Alles wat je tot nu toe hebt opgebouwd ga je loslaten. Je hoeft niet langer aangepast te zijn, maar je leeft je eigen leven, vanuit je eigen wezen, een leven in vrijheid, innerlijke vrijheid.
Hoe ziet de routebeschrijving van zo’n leven eruit? Ik vond er een in het boek Tantra, het allerhoogste inzicht van Osho. Tantra wordt vaak geassocieerd met een weg naar bevrijde seksualiteit. Maar dat is een vernauwde opvatting. Want tantra is beslist meer: het is de weg naar jezelf, naar een bevrijd leven en Osho beschrijft glashelder de drie stadia van die weg. De eerste is dat je alle waarden en gewoontes loslaat. Alles wat er tot nu is, raakt los en begint te vallen. Je laat alles vallen, ook jezelf. Het is alsof je in je val alles vrijgeeft, alsof alles smelt en je identiteit oplost. Al je ideeën, je conditioneringen en je patronen laat je los. Je laat je ego los, dat wil zeggen: je hebzucht, je onmacht, je jaloezie, je angst. En je angst is wel de lastigste partner. En deze is evident aanwezig in dit eerste stadium. Want als je uit je dwangbuis komt, zullen veel onderdrukte ervaringen en emoties opborrelen. Je kunt chaos in je leven ervaren, wat je angstig kan maken en misschien denk je dat je gek wordt. Het tegenovergestelde gebeurt echter, je bent op weg naar jezelf. Als je toch vindt dat je gek aan het worden bent, heb je een leraar nodig die je liefdevol begeleidt. Teveel mensen, die eigenlijk niet gek zijn, zitten in een inrichting of in het ‘Rusthuis van zuster Klivia’. Dat komt omdat we de zogenoemde gekken en hun zogenoemde gekte niet begrijpen. Zij hebben een zorgzame meester nodig hebben, geen psychotherapeut of psychiater.
In de tweede stadium heb je alle normeringen van je afgeschud. Je wordt niet langer geleid door normeringen die de maatschappij of anderen je opleggen. Er verrijst vanbinnen een nieuwe wijze van bestaan. Die is afkomstig van je eigen wezen. Deze bestaanswijze heeft de kwaliteit van innerlijke vrijheid. Innerlijke vrijheid wil zeggen dat je je niet meer laat leiden door de normeringen van derden. Innerlijk vrij wil zeggen dat je je niet laat leiden door angsten en overtuigingen van anderen die voor jou niet waar zijn en niet meer kloppen. Je accepteert nu alle waanzin, alle ongerijmdheid, alle gekte en wat gebeurt er dan? Door te aanvaarden wat er is komt alle ongerijmdheid en gekte op den duur tot rust. Als het je lukt door je chaotische bestaanswijze heen te komen, dan wordt alles stil en rustig. Je streeft geen enkel doel meer na. Je bent niet langer gehaast en kunt alleen maar genieten, ieder moment opnieuw. Je wordt nu als een zacht stromende rivier. Je kunt alles loslaten. Je werpt al je kennis en inzichten weg, waardoor stilte, kalmte, vrede en rust alle ruimte krijgen. Je hebt geen wensen en verlangens meer. Of toch? Ja hoor, er is een restje ego dat zich toont als gehechtheid. Er is dus nog steeds een beetje hebzucht. Want je wil vasthouden aan deze nieuw verworven staat van zijn omdat deze zo prettig is. Je wenst liefst permanent te verblijven in stilte, kalmte en genieting. Maar dit is niet het einddoel. Je bent er nog niet. Er is nog een derde stadium.
Het restje ego dat er is, is een heel stil ego, niemand voelt het. Het is beslist niet meer agressief, wel heel passief, maar het is er nog wel. En het ego dat genieten wil en verder geen wensen meer heeft kan nu worden getranscendeerd. Dan komt het moment waarop ook de individualiteit wegvalt. En dan is de zijnstoestand totaal geworden, zegt Osho. Je bent, je existeert, maar zonder enig zelf. De waterdruppel is rivier geworden en de rivier oceaan. Dit is het derde stadium en heet Mahamudra. Het is de eenheidservaring met het universum. Mahamudra is de ultieme ervaring van thuiskomen. Het is te vergelijken met de liefde van twee mensen voor elkaar. Die kunnen met elkaar versmelten, oplossen. Twee worden één, het is ook een mystieke eenwording, een unio mystica. Deze wordt in sprookjes gesymboliseerd door het huwelijk van prins en prinses en wordt door Jezus bedoeld als hij zegt dat Hij en de Vader één zijn.
De boodschap van tantra geldt ook voor Henriëtte: smelt, verdwijn, sta alles toe, leef en versmelt opnieuw. Zo word je innerlijk vrij.
Henriëtte is niet gek maar op weg naar innerlijke vrijheid.