‘We moeten bidden voor een gezonde geest in een gezond lichaam,’ schreef de Romeinse dichter Juvenalis. Kennelijk is een harmonische relatie tussen lichaam en geest niet vanzelfsprekend en is bidden behulpzaam. Op 14 maart van dit jaar overleed op 76 jarige leeftijd de bekende natuurkundige Stephen Hawking ten gevolge van ALS, een slopende spierziekte. Het heet een wonder dat hij nog zo lang heeft geleefd, want de diagnose ALS werd al op zijn 21-jarige leeftijd gesteld. Toen, in 1963, gaven artsen hem nog twee jaar. Het werden er 55.
Een gezond lichaam? Hij was de bewoner van een lichaam dat steeds meer aftakelde en op het einde van zijn leven kon hij nog slechts wat gezichtsspiertjes bewegen. Ineengezakt zat hij in zijn rolstoel en met een stemcomputer communiceerde hij. Er was niet alleen fysieke tegenslag: twee keer is hij gescheiden. Ook leed hij aan depressies. Zijn ziekte zal daarbij ongetwijfeld een rol in hebben gespeeld.
Een gezonde geest? Hij was een briljant natuurkundige, een geniale geest met vernieuwende ideeën over zwarte gaten en het ontstaan van het universum door de oerknal. Collega’s kwamen graag met hem praten of naar hem luisteren omdat hij hen op ideeën bracht. Hij was inspirerend. Dat hij wetenschap kon bedrijven met zijn ziekte dwong al respect af. Dat hij ook nog veel gevoel voor humor had, nog meer. Op het verjaardagsfeestje van zijn kleinzoon vroeg een kind wat er zou gebeuren als hij in een zwart gat zou vallen? ‘Dan verander je in spaghetti,’ was zijn antwoord, tot grote hilariteit van de aanwezige kinderen.
Artsen twijfelden of iemand met ALS vooruitgang zou kunnen boeken. Hawking nam die twijfel weg: hij kende periodes waarin het beter leek te gaan. Dat had vast te maken met zijn wonderlijke karakter, zijn intelligentie, zijn humor, zijn doorzettingsvermogen en fysieke moed. Dat had ook te maken met zijn levenslust en zijn wil en zin om te denken en grenzen in de natuurkunde te verleggen. Fysiek én mentaal was hij krachtig én veerkrachtig.
Een gezonde geest in een gezond lichaam? Stephen Hawking moest omgaan met een aftakelend lichaam. In dat haperende lijf zat zijn geniale geest verpakt of moet je zeggen: opgesloten? Hij liet zien waartoe onze menselijke geest in staat is. Daar is niet noodzakelijk het lichaam van een topsporter voor nodig. Hij kon gewoon doen waarvoor hij op aarde was gekomen: mensen inspireren en ideeën aanreiken over theoretische natuurkundige vragen.
Laten we vooral blijven bidden voor een gezonde geest in een gezond lichaam, maar misschien is het minstens zo eerlijk te aanvaarden dat onze geest in een beperkt en vergankelijk lichaam zit. Als je ernstig ziek bent ervaar je dat dagelijks. Mochten we worden geconfronteerd met onze lichamelijke beperkingen zoals ziekte, pijn of ongemak, dan weten we dat er ook nog de kracht van de geest is. Stephen Hawking liet zien hoe groot en bijzonder die is.
Abonneer je gratis op de maandagochtendcolumn (via de rechterbalk). Dan ontvang je iedere maandagmiddag het blog van die ochtend.
