Ouderdom of een levensbedreigende ziekte kan ons confronteren met het inzicht dat er nog zoveel te doen is. Een bucketlist kan uitkomst bieden. Maar niet voor Sjoukje Hooymaayer (1940). Zij is actrice, bij het grote publiek bekend is geworden in haar rol van dokter Van der Ploeg in de gedateerde tv-serie Zeg ‘ns aaa. Ze heeft kanker, zo ernstig dat er weinig of niets meer aan te doen is. ‘Misschien had ik nog wel een heel jaar lang de meest vreselijke behandelingen en operaties kunnen ondergaan, maar dan ben je aan het einde een wrak, een schim van wie je nu bent. Als je je wel laat behandelen, weet je ook niet of het zin heeft. Er is minder dan 10 procent kans dat het zal helpen, maar aan het einde ben je wel volkomen verwoest’, zei ze in het tv-programma Pauw van 21 mei. Ze maakt de keuze niet verder te worden behandeld. Ze weet dat het elk moment afgelopen kan zijn, maar staat daar ook weer niet de hele dag bij stil. Ze zegt dat ze niet vooruit gaat lijden. Dat zou verspilde moeite zijn.
Ze accepteert haar situatie. Er is niets meer aan te doen. En er zijn ook geen wensen meer, geen bucketlist. ‘Ik ben dankbaar. Ik heb alles gezien en gedaan. Ik heb een prachtige carrière gehad. Ik heb heel veel mensen iets moois kunnen geven. Ik heb de liefde van mijn leven ontmoet. Die is met me getrouwd. Wij hebben samen een fantastisch leven gehad. We hebben vier geweldige kinderen die allemaal achter me staan. Wat moet ik nog verder wensen? Ik ben blij en er is het besef dat ik leef. Dat is geweldig en daar ben ik dankbaar voor.’
Haar grote dankbaarheid contrasteert met verhalen van mensen die strijden als de dood in hun leven komt. Zij hopen dan dat een bucketlist uitkomst of minstens troost kan brengen. Over de Chinese muur wandelen, een ballonvaart, zwemmen met dolfijnen, leren motorrijden. Dat soort activiteiten. Maar of die lijst nu kort of lang is, eigenlijk bevat ze maar één groot thema: de wens om te leven. Daarmee wordt ook een gemis zichtbaar: de angst dat je in je leven iets hebt gemist, dat je het avontuur van het leven niet ten volle bent aangegaan. Dat je niet werkelijk hebt geleefd en dat jij jezelf bent misgelopen. Hoe kun je de dood aanvaarden als er sprake is van zo’n gemis?
Sjoukje Hooymaayer heeft alles gezien en gedaan. Ze is dankbaar voor het leven, en de liefde waarin ze heeft mogen delen. Ze geeft een belangrijke levensles: doe wat aan de orde is, leef, accepteer wat er is, en wees dankbaar, met alle pijn die er is, want ook die hoort bij het leven. Dan kan de dood worden aanvaard. De paradox is dat aanvaarding van de dood de volledige aanvaarding van het leven betekent. Een bucketlist is niet meer nodig.
