Een bypass is bepaald een zegen op medisch gebied. Anders is dat met een spirituele bypass. Het gaat dan over de vraag hoe je met pijn en lijden omgaat. Je kunt je ervan bewust zijn, je kunt ervoor weglopen of je kunt je pijn transformeren. Een geaarde vorm van spiritualiteit vraagt om je realiteit, inclusief alle pijn, te accepteren. Als je daarentegen je eigen werkelijkheid ontkent of omzeilt is er sprake van een spirituele bypass.
De term is in de jaren tachtig van de vorige eeuw geïntroduceerd door John Welwood toen hij een tijd in een boeddhistische gemeenschap verbleef. Weliswaar zag hij dat de meesten daar oprecht aan zichzelf probeerden te werken maar hij nam ook waar dat mensen – hijzelf overigens ook – spirituele ideeën en praktijken gebruikten om een zwak gevoel van eigenwaarde te ondersteunen, basisbehoeften te ontkennen en onopgeloste emotionele thema’s, psychische wonden en niet voltooide ontwikkelingstaken te vermijden of te ontwijken. Een spirituele bypass is daarmee één groot verdedigingsmechanisme dat verhindert pijn te voelen, te doorleven en op te lossen.
Welwood geeft een voorbeeld van zo’n spirituele bypass. Een vrouw heeft in haar opvoeding meegekregen dat ze dienstbaar moet zijn, onderdanig zelfs. Ze had een dominante vader die haar zelfs sloeg en haar naar haar kamer stuurde als ze in opstand kwam tegen de manier waarop hij haar behandelde. Als ze later trouwt komen er gaandeweg haarscheuren in dat huwelijk. Er ontstaat een relatiecrisis en ze raadpleegt een spirituele leraar. Die adviseert haar om haar man vooral compassievol te bejegenen. Ze accepteert zijn advies. En dit past precies in haar rol en speelt in op haar angst en onvermogen om woede te tonen. Want daar zit de crux. In plaats van het advies op te volgen kan ze leren beter voor zichzelf op te komen door boosheid te voelen en te uiten.
Als ze in staat is boosheid toe te laten zal haar dit zeker helpen haar psychische wonden te helen en haar gevoel van eigenwaarde terug te vinden. Dit biedt een stabiele basis voor compassie. Overigens wel eerst compassie voor zichzelf, dan pas voor anderen. Anders is er weer een bypass aangebracht.
