Regelmatig legt de redactie van Reliwerk enkele vragen voor aan een reliprof. Vandaag wordt geïnterviewd: Ton Roumen, theoloog.
Door: Greco Idema
1. U bent niet alleen theoloog maar ook organisator van bezinningsbijeenkomsten en u was actief in o.a. het onderwijs en voor een centrum van levensbeschouwing. Wat vindt u nou het leukste om te doen momenteel?
De mix is juist zo mooi. Het beeld van de melkkruk is misschien verhelderend. Deze heeft drie poten om stevig te staan. In mijn geval is dat het schrijven van boeken en artikelen over belangrijke spirituele thema’s, het leiden van retraites rond deze boeiende thema’s en het geven van individuele begeleiding aan mensen die vaak vastlopen en indringende vragen hebben over de koers van hun leven als het gaat om werk, gezondheid, God, geld of relaties. Het meest vreugdevolle en dankbare van bijvoorbeeld retraites voor mij is te merken dat mensen na afloop weer naar huis gaan met nieuw elan of een nieuw inzicht.
2. Wat was uw mooiste moment van 2012?
Een belangrijk moment was de verandering van mijn bedrijfsconcept. Het oude idee van retraite op locatie heb ik veranderd in bezinning en bezieling, en deze woorden heb ik verbonden met mijn naam. Met deze nieuwe naam heb ik een prachtige paraplu waar ik al mijn activiteiten: schrijven, bezinningsmomenten en individuele spirituele begeleiding kan onderbrengen. We leven in een spirituele tijd en ik merk dat veel mensen genoeg hebben van een hectisch bestaan. Daar speel ik op in. Ik wijs mensen op de mogelijkheid van een ander bestaan en laat tijdens de retraites zien hoe dat concreet vorm kan krijgen. Een van mijn inspiratiebronnen is het klooster. Monniken hebben eeuwenlange ervaringen met een meditatieve leefstijl. Dat klinkt wat plechtig, maar in essentie gaat het erom te kunnen leven en werken vanuit liefdevolle aandacht.
Op de retraites en bezinningsbijeenkomsten komen vaak mensen bij wie het water tot aan de lippen staat. De werkdruk is tegenwoordig vaak erg hoog. Gelukkig zijn er ook steeds meer organisaties die aan werkdrukpreventie doen. Aandachtsoefeningen of meditaties vormen dan een belangrijk onderdeel van het programma. En het lijkt erop alsof de groep mensen die een burn out heeft steeds jonger is. Ik maak mee dat er jonge vrouwen van rond de dertig zijn die zich al geconfronteerd weten met een burn-out. In de bloei van hun leven is er iets geknakt. En zij zoeken naarstig naar een nieuwe koers en vermoeden dat rust en een trager tempo van leven kan helpen, een leven ook waarin je leeft vanuit aandacht, van wat er echt toe doet.
3. Kunt u financieel rondkomen van het organiseren van bezinningsbijeenkomsten?
Ik vind het belangrijk om, als het enigszins kan, de prijzen voor de retraites laag te houden, zodat geld voor deelnemers geen struikelblok hoeft te zijn en zoveel mogelijk mensen kunnen deelnemen. Dit heeft voor mij wel als consequentie dat ik financieel niet kan rondkomen van de bezinningsbijeenkomsten alleen. Maar dat hoeft ook niet omdat er ook andere inkomstenbronnen zijn. Dus ook als het gaat om inkomsten, is een mix interessant.
4. Hebt u veel concurrenten?
Op het gebied van spiritualiteit en retraites is er inderdaad bijzonder veel concurrentie. Ga maar eens op zoek via google en je zult zien hoeveel hits er zijn. Er gebeurt veel op spiritueel gebied, het gonst van activiteiten. Als gezegd, leven we in een spirituele tijd. Het is belangrijk om een eigen geluid en een eigen gezicht te hebben, zodat voor mensen die op zoek zijn naar zin duidelijk is wat ze van jou kunnen verwachten. Mijn boodschap is een leven van liefdevolle aandacht. Zo’n leven vraagt om een meditatieve leefstijl waarin je bewust en vertraagd leeft. Ik zie het als een groot voordeel dat ik niet gebonden ben aan één bepaalde ideologie of religie. Ik ben dankbaar dat ik kan putten uit de beste praktijken en inzichten uit de uiteenlopende religieuze tradities. Tijdens retraites is er doorgaans een mix van oefeningen. Op het programma staan bijvoorbeeld christelijk geïnspireerde teksten, Taizé refreinen, de Latifameditatie uit de islam, ademhalingsoefeningen uit de yoga en meditaties die ik leerde van de boeddhistische leraar Thich Nhat Hanh.
5. Momenteel is er een overschot aan theologen en religiewetenschappers in Nederland. Is dat erg?
Als er een overschot is, dan is dat erg. Zeker ook omdat theologen en religiewetenschappers belangrijk zijn. Er is heel veel in beweging op religieus gebied, op allerlei niveaus. Kerken lopen leeg en moeten fuseren of sluiten. De groep ongebonden spirituelen groeit. Er ontstaan nieuwe rituelen. En er is veel vraag naar meditatie en retraite. Theologen zijn degenen die onze tijd kunnen duiden en mensen kunnen begeleiden in hun zoektocht naar zin in deze spirituele tijd, juist nu vaste en vertrouwde bakens zijn weggevallen. Het is hun taak om in deze veranderende tijd, waarin alles aan het licht komt, te laten zien dat religie en spiritualiteit belangrijk zijn. De financiële crisis bijvoorbeeld is een goede aanleiding tot reflectie op de vraag wat werkelijk van waarde is in ons leven. Theologen hebben een taak om deze vraag te beantwoorden, te duiden en mensen hierin een weg te wijzen. Hun werkterrein wordt niet alleen gevormd door de bekende en vertrouwde plekken zoals de kerk, de gezondheidszorg, de wetenschap en het onderwijs. Maar op alle terreinen van de samenleving zijn ze belangrijk: dus ook in de politiek, de journalistiek, het bedrijfsleven en de wereld van het internet. En als ze niet kunnen werken in een organisatie, kunnen ze als zelfstandige opereren, dat heeft als voordeel dat ze ideologisch vrij en onafhankelijk zijn, en dus maximaal creatief en productief hun bijdrage aan de samenleving kunnen leveren.