Nederland stoot teveel stikstof uit, wat belastend is voor het milieu. Minder vee, minder vliegverkeer en minder asfalt kan helpen. De afgelopen jaren gaf de overheid vergunningen af voor bouwwerkzaamheden, bijvoorbeeld na de aanleg van een snelweg of de uitbreiding van een boerenbedrijf, met de belofte dat er compenserende herstelmaatregelen zouden komen voor de natuur. Maar daar kwam weinig van terecht.
Als hoogste bestuursrechter van ons land oordeelde de Raad van State in mei dat er geen vergunningen mogen worden verstrekt op basis van het huidige stikstofbeleid. Het gevolg is dat honderden bouwprojecten stil liggen. Ze zijn getroffen door de impasse, zoals een nieuwe woonwijk in Roermond en de verbreding van de Ring rond Utrecht. En nog zo’n 1600 bouwprojecten in het land zijn zeer onzeker geworden. Boeren, ondernemers, wegenbouwers, ambtenaren en politici verkeren in grote onzekerheid en vragen zich af of hun plannen nog wel kunnen doorgaan.
De Raad van State is wakker geschud door Johan Vollenbroek, milieuactivist en voorzitter van Mobilisation for the Environment (Mob). Hij bond de strijd aan met de overheid en meende dat Nederland de stikstofuitstoot drastisch moest aanpakken. Sommigen ervaren Vollenbroek als milieubeschermer die ons wakker schudt, anderen zien hem als een plaaggeest van Den Haag.
Een enkeling kan grote invloed hebben en de loop van een rivier verleggen
De discussie of het gedrag van Vollenbroek positief of negatief is, laat ik even in het midden. Blijkbaar kan een enkeling grote invloed hebben en de loop van een rivier verleggen. Dat kan overigens positief of negatief worden geduid. De onlangs gestorven president Mugabe ontwikkelde zich tot dictator van Zimbabwe en bracht zijn land naar de rand van de afgrond. Ook hij verlegde de loop van een rivier, maar wel op een onwenselijke en onmenselijke manier.
Blijft, dat iedereen een steen kan verleggen – hopelijk wel als positieve bijdrage aan het leven. Bram Vermeulen zingt daarover: ‘Ik heb een steen verlegd, in een rivier op aarde. Het water gaat er anders dan voorheen. Omdat, door het verleggen van die ene steen, de stroom nooit meer dezelfde weg zal gaan.’
Misschien wordt dit lied zo vaak op uitvaarten gehoord omdat het beantwoord aan het universele en intuïtieve besef dat we allemaal een steen kunnen verleggen – groot of klein, maar altijd betekenisvol.
Klik hier om te luisteren naar het lied ‘De steen’ van Bram Vermeulen.
