‘Als je boos bent op iemand moet je dat gewoon kunnen uiten,’ meent de een. ‘Nee, je moet je realiseren dat je die ander met je boosheid kunt kwetsen, zegt iemand anders.’ ‘Boosheid kan me zo overspoelen en meenemen, laat nog iemand anders weten. Stel je voor dat je boosheid alle ruimte krijgt en als een tsunami over je heen spoelt, waardoor je alle verlies je controle en beteugeling verliest. Boosheid is een ‘lastige’ emotie vindt een aantal deelnemers.
Ik was in klooster Huissen, waar ik een dag over emoties verzorgde. Een onderwerp dat best vaker aandacht mag verdienen. We zijn immers vaker emotioneel dan we denken. We juichen en zijn blij als sporters goede prestaties halen. We zijn boos en verbijsterd als er terreur of geweld is. We treuren als mensen overlijden.
Als we emoties onderdrukken en niet voelen, lijkt het alsof we ze veilig hebben weggestopt, maar die onderdrukking zorgt juist voor spanning. Het onderdrukken van emoties kan zelfs leiden tot verzwakking van het immuunsysteem. Als we emoties niet voelen en uiten negeren we bovendien een groot deel van onszelf en snijden we ons af van een wezenlijk deel van onszelf. Emoties zorgen voor vitaliteit: als we voelen en uiten gaat het leven in ons bewegen. Emotie betekent immers: ‘naar buiten bewegen.’
Als we onze emoties niet voelen en uiten negeren we een groot deel van onszelf en snijden we ons af van een wezenlijk deel van onszelf
Emoties zijn niet verkeerd of gevaarlijk. Dat denken we vaak. We hebben het over onderbuikgevoelens en dat heeft bepaald een negatieve lading, maar de buik is nu juist een bron van leven, vitale processen vinden er plaats: ons leven begint er en het eten wordt er verteerd. De buik, zetel van emoties, is een bron van vitaliteit, die het leven in ons kan laten stromen en persoonlijke ontwikkeling mogelijk maakt. Het voelen en uiten van verdriet bijvoorbeeld kan helpen een pijnlijke ervaring te verwerken, waarna we weer verder kunnen met ons leven.
Tijdens de retraitedag maakten we contact met basale emoties zoals boosheid, blijdschap, angst en verdriet. Ook zochten we naar een persoonlijke manier om emoties te uiten en deze te transformeren. Een meditatieve oefening hielp om angst te transformeren in vertrouwen, verdriet in levensmoed, boosheid in vriendelijkheid, stress en ongeduld in blijdschap.
Over de vraag hoe je blijdschap kunt uiten, bestond aanmerkelijk meer unanimiteit dan over het uiten van de ‘lastige’ emotie boosheid. De glimlach vonden velen een welkome en aanstekelijke manier om vreugde te uiten, met de glimlach van Boeddha als inspiratiebron.