Het nieuwe schooljaar is weer begonnen en veel leerlingen en studenten zetten een grote stap. Het kind van vier dat voor het eerst naar school gaat zorgt voor een aardverschuiving in zijn leven. Zoveel jaren geleden vertrok ik uit mijn geboortestad Roermond naar Nijmegen om daar op kamers te gaan wonen en te gaan studeren. Ook een reuzenstap.
Knap van ons dat we grote stappen kunnen zetten. Er ligt wel een gevaar op de loer. Als de verandering te groot is en teveel van ons vergt, is er een grote kans dat deze mislukt. Ons brein is namelijk niet blij als we een grote stap gaan zetten: het is er niet op toegerust. Wellicht ervaar je jezelf als moedig of gedisciplineerd, maar bij elke ingrijpende verandering die we willen doorvoeren, komt dat deel van de hersenen in actie, dat zich richt op overleven. De overlevingsmodus wordt aangezet waardoor je elke grote verandering als een gevaar ziet en er liefst van af wil zien. Door deze stressreactie hebben we geen toegang tot dat deel van ons brein – liefde, creativiteit, veiligheid – dat we juist nodig hebben bij de verandering die we zo graag wensen.
Stel, je hebt in het nieuwe schooljaar als voornemen twee keer per week naar yogales te gaan. Wat zijn nu twee uurtjes, als je zeker weet, dat je daar relaxter en fitter van wordt? De eerste week ga je enthousiast naar die twee lessen. De week erna is je motivatie al wat minder en ga je nog maar één keer. Na een maand moet je met spijt constateren, dat je vaker níet dan wél bent geweest. Hoewel je dacht, dat je graag yoga wilde gaan beoefenen, wordt het inmiddels als een verplichting ervaren. Je brein vond die grote verandering niet zo fijn en schiet in de modus van overleven.
Je kunt daarom beter besluiten tot het zetten van kleine stapjes. Dit is een zen-inzicht en heet: Kaizen, Japans voor ‘veranderen naar beter’ of ‘blijvende verbetering’. Wat is een kleine yoga-stap? We kunnen beginnen met twee keer in de week een minuut te reserveren voor yoga. Dit klinkt misschien vreemd, maar wie twee keer per week vol overgave een korte zonnegroet maakt, geniet daar zo van dat hij al snel verlangt naar meer. Na een poos kan het aantal oefeningen worden uitgebreid, moeiteloos en met plezier. Bij het zetten van kleine stapjes sluipen we om het angstaanwakkerende deel van ons brein heen en maken we gebruik van onze creativiteit en liefde voor wat we doen, zodat dit nieuwe gedrag op den duur wordt gecontinueerd.
De stress die gepaard kan gaan met het zetten van kleine en grote stappen – verandering van school, een verhuizing, een kind op komst – vraagt ook om het creëren van veiligheid door goed in contact te blijven met onszelf, met ons lichaam en de liefde voor onszelf. Dat zal zeker helpen. Want je brein vindt pas echt iets fijn als de steun van je lichaam er kan zijn.
