Jongerentaal, zoals chillen en yolo (you only live once), doet vermoeden dat jeugdigen heel goed weten hoe je kunt ontspannen en genieten en hoe dit bij je leefstijl hoort. Maar schijn bedriegt. Steeds vaker hebben ook tieners te maken met een burn-out.
Volgens onderzoeksinstituut TNO had in 2012 ongeveer dertien procent van de beroepsbevolking last van burn-outklachten. Het gaat om 900.000 mensen. Misschien denk je dat een burn-out vooral de groep veertigers en vijftigers treft, die vooral last hebben van werkdruk of van een reorganisatie. Maar het overkomt ook steeds vaker twintigers en dertigers. En afgelopen weekeinde berichtte de Volkskrant dat ook tieners in toenemende mate het gevoel hebben opgebrand te zijn.
Waaruit bestaat die druk voor jongeren? Een van de redenen is dat ze het idee hebben dat ze naast hun school al in hun carrière moeten investeren. De vanzelfsprekendheid waarmee twintig jaar geleden een studie uitmondde in een beroep bestaat niet langer. Iemand die vroeger biologie ging studeren werd onderzoeker en wie Duits had gestudeerd, werd docent. Tegenwoordig bewandelen jongeren niet gebaande wegen; ze hebben sterk het idee dat ze hun koers moeten uitstippelen en ze laten zich leiden door een norm dat ze er het maximale uit moeten halen. De stroom van succesverhalen op sociale media zoals Facebook en Twitter zou jeugdigen het gevoel geven dat hun eigen leven nooit goed genoeg is. En dat geeft druk. Maar daarmee is het hele verhaal nog niet verteld.
De druk wordt vooral ook veroorzaakt door de eisen die de maatschappij stelt. Je moet sneller je diploma halen en hebt hoge cijfers nodig voor de loting van je studie. Zo’n dertig jaar geleden kon je nog zeven of acht jaar over je universitaire studie doen, maar dat is nu voltooid verleden tijd. Alles moet zo goed en snel, waarbij ook ouders en vrienden weer voor druk kunnen zorgen. En als je dan een perfectionist bent, zorgt deze karaktertrek voor nog weer extra druk.
En dan leiden jongeren ook nog weer vaak aan keuzestress. Ze kunnen studeren, reizen en werken. Tegenwoordig kunnen en mogen jongeren veel meer dan vroeger. Op school en daarbuiten zijn allerlei leuke activiteiten, zoals sporten, muziek, excursies en uitgaan. En dan zijn er nog de sociale media zoals Facebook, die ook bepaald tijdverslindend zijn. En ook hiermee is weer een norm verbonden die je onder druk kan zetten. Want je wilt laten zien hoe goed het met je gaat. Door mooie foto’s en berichtjes te plaatsen suggereer je dat het goed met je gaat, terwijl de realiteit anders kan zijn.
Een burn-out is zwaar. Voor tieners misschien extra zwaar. Een zeventien- of achttienjarige staat op een belangrijke drempel naar de toekomst. Existentiële vragen houden je bewust of onbewust bezig. Hoe ziet mijntoekomst eruit? Wat wil ik later worden? Wat ga ik studeren? Met wie wil ik in een duurzame, intieme relatie door het leven?
Kennelijk leven we in een samenleving die mensen steeds meer onder druk zet. Er is veel activisme, keuzemogelijkheden en er worden grote prestaties gevraagd, geëist zelfs. De balans is zoek. We zijn te actief en te weinig meditatief. Is er tijd om te verwijlen, niets te doen, rustig een boek te lezen of te mediteren?
Bevrijding van de druk is voor jongeren misschien mogelijk door een indringende reflectie op de waarden die in hun jongerentaal zoals chillen en yolo liggen opgesloten, met als inzet dat deze woorden leidende oriëntatiepunten kunnen worden in hun leven en ze meer kunnen gaan relaxen en van het leven genieten.
