Er is onrust rond de pensioenen. Zestig jaar lang lag de pensioenleeftijd op 65 jaar, toen werd die leeftijdsgrens opgetrokken en onlangs weer naar beneden bijgesteld. Onrust is er ook over de hoogte van die uitkeringen straks. Onder druk van de lage rentestand dreigt er het gevaar dat pensioenen worden afgestempeld. Onrust zit er ook in mensen zelf als de vraag opborrelt hoe het leven na het pensioen zinvol kan worden ingevuld. De zinvraag kan zomaar levensgroot voor je neus staan.
Voor sommigen is dat overigens niet aan de orde. Zij vinden het prima met pensioen te gaan. Er is hard genoeg gewerkt, geld verdiend en gespaard. Nu is er tijd om te reizen, tijd voor hobby’s, vrijwilligerswerk en de kleinkinderen. Deze mensen zijn tevreden.
Tevreden zijn ook diegenen die ervoor kiezen hun kennis en ervaring beschikbaar te blijven stellen en zo op bescheiden schaal verbonden te blijven met het arbeidzame leven terwijl er toch genoeg ruimte is om te genieten. De hoogleraar houdt voor één dag in de week zijn leerstoel aan en de uitgever blijft de uitgeverij een dag in de week adviseren.
Het leek er meer op dat ze met een aangetrokken handrem leefde
Toen Annelies de pensioengerechtigde leeftijd bereikte, moest ze er niet aan denken te stoppen met werken. Ze bleef doorwerken in haar bedrijf, nam geen gas terug. Een paar jaar later overleed haar man. Ze voelde de pijn van dit verlies, maar dat niet alleen. Ze ging voelen. Ze voelde haar verdriet, haar gemis, haar behoefte aan liefde. Door altijd maar hard te blijven werken had ze nooit hoeven voelen. Ze dacht alles onder controle te hebben maar dat was schijn. Het leek er meer op dat ze met een aangetrokken handrem leefde. Nu echter voelde ze haar pijn, haar gemis, haar verdriet, alles wat ze zichzelf in al die jaren had ontzegd. Door de controle los te laten en te voelen, verminderde de druk op haar leven en kon ze beter ontspannen. Haar werk kon ze loslaten.
Psycholoog Erik Erikson stelt dat bij iedere levensfase een bepaalde taak hoort. Bij ouderdom hoort de opdracht te zoeken naar tevredenheid. Als dat lukt zijn we verbonden met het gevoel dat ons leven betekenis heeft gehad, kijken er met tevredenheid op terug en accepteren de eindigheid en het tekort van ons leven. Als het ons niet lukt, kunnen we met spijt terugkijken en blijven treuren om mislukkingen en gemiste kansen, dan zullen we niet kunnen accepteren wat er is en wat er was.
Loslaten is de voorwaarde voor een leven dat innerlijke voldoening schenkt. Je kunt daarmee wachten tot je geconfronteerd wordt met je eindigheid of tot het moment dat je met pensioen gaat. Maar waarom zou je wachten? De handrem kan ook nu al worden losgemaakt. Dat zal ruimte bieden om intenser en meer ontspannen te leven.
