‘Emma, ga jij maar op het strafbankje zitten’, zei de moeder tegen haar vijfjarige dochter. Ze vond dat zij een opvoedkundige time out verdiende omdat ze te veel zeurde en lastig was. En dat strafbankje leek haar een passend middel. Ze had dat gezien in een tv-programma over opvoeding. Maar was dit wel een passende opvoedkundige interventie? Had de moeder wel goed en mindful waargenomen? Als ze het gedrag van Emma anders had ingeschat, had ze kunnen zien dat haar kind zich niet lekker voelde, last had van de warmte en ziek zou kunnen worden. In plaats van straf te krijgen had ze haar maar beter op schoot kunnen nemen of haar op de bank laten liggen. Iets meer compassie had ook weer ondersteunend gewerkt.
Ons oordeel hebben we snel klaar, vaak te snel. Hoe vaak hebben we niet al een conclusie getrokken, of zelf ingevuld wat de ander wel zal bedoelen. We kijken, luisteren en voelen niet altijd neutraal. Neutraal waarnemen is lastig, liever vellen we een oordeel. We leven ook in een wereld waarin alles van commentaar wordt voorzien en geduid. Onze mening wordt op prijs gesteld.
Je kunt leren zien, horen en voelen wat er is. Niet meer en niet minder. Dat behoort tot de ingrediënten van de mindfulness. Alleen maar zien wat er is. Een tafel is een tafel. Een banaan een banaan. Ik geef toe: het is niet altijd gemakkelijk en mij lukt het vaker niet dan wel. Dat is de aard van onze geest, die wil graag commentaar leveren. En mindfulness helpt om die commentaarstem tot zwijgen te brengen. Mindfulness komt voort uit een oude vorm van boeddhistische meditatie die Vipassana heet. Het betekent: ‘de dingen zien zoals ze werkelijk zijn’. Vipassana is een proces van zelfobservatie met als doel de geest tot in de diepste lagen te zuiveren van negativiteit zoals woede, haat, hebzucht en angst waardoor er meer ruimte komt voor eigenschappen als liefde, mededogen en vreugde. Dat gebeurt onder meer door te leren waarnemen zonder oordeel en je bewust te worden van je lichaam, je gedachten en emoties.
Tweehonderd jaar geleden toen de term mindfulness nog lang niet was uitgevonden, zei de Engelse dichter en kunstenaar William Blake al: ‘Als we de vensters van onze waarneming schoonmaken, dan verschijnt ieder ding voor de mensen zoals het werkelijk is: oneindig.’
Zonder oordeel wordt het leven eenvoudiger en lichter en kun je verder kijken dan je neus lang is. Als je zonder oordeel kijkt, zie je helder. Je bent dan helderziend.
