Afgelopen week leidde ik een retraite. In die periode van verstilde afzondering wilde ik niet wereldvreemd zijn en volgde daarom het nieuws. Ik las dat VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff sinds zijn rentree in 2017 elke maand wachtgeld incasseert. Tot en met juli van dit jaar was dit 60.000 euro, bovenop zijn Kamerlidmaatschap van 115.000 euro per jaar. Hij vindt dat niet onrechtmatig, Anderen verwijten hem hebzucht, verkeerd voorbeeldgedrag en zelfs misbruik. Verder las ik over de ontstane plechtige belofte dat dit jaar de vijf minuten registratie in de zorg zou verdwijnen. Maar in de wijkverpleging is die voor twee van de drie zorgverleners nog steeds aan de orde. De plechtige belofte dat de registratie zou worden afgeschaft, blijkt een loze belofte – een leugen, een illusie. Ook las ik dat de Kamer verkeerd is geïnformeerd over de 70 burgerslachtoffers als gevolg van bombardementen door Nederlandse F-16’s in Irak in juni 2015. ‘Dat er sprake zou zijn van burgerslachtoffers is een leugen,’ zei minister Hennis destijds. Nu blijkt dat zij zelf gelogen heeft. Een rookgordijn wordt opgeworpen.
Bij het lezen van deze berichten tijdens de retraite realiseerde ik me dat er niet alleen illusies bestaan in het openbare leven, maar ook in het persoonlijk leven. In dat geval hebben we een onjuist idee over wie we zijn. We strijden met ons ego en onze demonen. We kunnen daar moeilijk achter kijken. Toch is het opheffen van onze illusies het centrale retraitethema.
Illusies bestaan in het openbare én persoonlijke leven
In de retraite gingen we op zoek naar strijdpunten en illusies in onszelf die verhinderen dat we ons kunnen ontwikkelen. We zochten naar wie we ten diepste zijn. Daarvoor moeten we achter onze strijdpunten kijken en onze strijd loslaten. Een retraitedeelneemster blijft maar strijden met haar moeder, wil haar aandacht, haar liefde. Maar ze merkt dat zij haar claimt en is teleurgesteld in haar dochter als zij er niet voor haar is. Deze illusie blijft haar bezighouden en zorgt ervoor dat zij zichzelf niet kan omarmen en kan worden wie ze is. Een andere deelnemer strijdt met zijn met zijn partner. Hij heeft een vastomlijnd beeld hoe zij zou moeten zijn en wenst dat ze daaraan beantwoordt – een illusie. Weer een andere deelneemster komt erachter dat er boosheid in haar leeft waar ze moeilijk contact mee kan maken en niet kan uiten. Ze gaat gebukt onder de illusie dat ze emoties niet mag voelen en tonen.
Illusies zijn er overal. In de samenleving en in het persoonlijk leven van de retraitedeelnemers. Als ik hoofdschuddend de berichten in de media lees, is het goed mij te realiseren dat de illusie altijd op de loer ligt, heel dichtbij, in ieders leven.
