Het onderstaande artikel is gepubliceerd in Ouders & school, nummer 2, 2010.

INTUÏTIE OF COACH

Vertrouwen op je eigen intuïtie bij de opvoeding?

Ton Roumen

Het komt voor dat kinderen zich verzetten tegen de momenten op een dag waarop ze hun tanden moeten poetsen. Deze weigering heeft volgens sommigen ermee te maken dat de gestelde opdracht te ingewikkeld is. Er bestaan opvoedingsmethodieken die uitgaan van het splitsen van handelingen zodat ze aansluiten op het niveau van het kind en stap voor stap benoemen wat ouders tegen hun kinderen zeggen. Dit is een voorbeeld van de vele, leuke, handige en bruikbare werkwijzen waar coaches en consultanten in grossieren. Maar staan ouders hier op te wachten? 73 procent van de ouders blijkt geen behoefte te hebben aan deze vorm van coachende betutteling.  

Strafbank of ziek op de bank  

Er is tegenwoordig heel wat hulp bij het opvoeden. Er zijn opvoedfeestjes, er is sinds kort een opvoedingscanon, er zijn oudercursussen, tv-programma’s, boeken, consultatiebureaus, en opvoedcoaches. Er lijkt genoeg deskundigheid waar ouders van kunnen profiteren. Veel van deze ondersteuning bestaat uit een hoog gehalte aan instructies en tips. De onuitgesproken norm is dat de coach naar ouders luistert als de ouders op hun beurt bereid zijn de aangereikte maniertjes toe te passen in de opvoeding. Een bekend voorbeeld is het strafbankje, waar in sommige opvoedprogramma’s op gewezen wordt. Kinderen moeten erop gaan zitten bij grensoverschrijdend gedrag. Laatst verwees een moeder haar kind naar de strafbank zonder dat er sprake was van storend of ongehoorzaam gedrag. De moeder was in de ban van het strafbankje en deze praktijk was een eigen leven gaan leiden; ze onderzocht niet meer wat er met haar dochter aan de hand was. Als ze beter geluisterd had naar de situatie, had ze ontdekt dat haar kind zich niet lekker voelde en misschien wel ziek zou worden. Had ze haar dochtertje niet beter op de bank kunnen leggen onder een deken? In plaats van de adviezen van anderen op te volgen, had ze ook kunnen vertrouwen op haar eigen intuïtie.

Je weet meer dan je denkt

De aandacht voor de hulp bij het opvoeden is niet nieuw. Ouders zijn immers vaak op zoek naar hulp, en consultatiebureaus hebben daar altijd – en nog steeds – een rol in gespeeld. Sinds 1950 bestaat in Nederland bovendien het boek Baby- en kinderverzorging & opvoeding, een uit het Amerikaans vertaald boek geschreven door de bekende doctor Spock. Het is de opvoedingscanon uit de jaren vijftig. Het boek is een succes gebleken, niet alleen in Nederland overigens. Er zijn meer dan veertig drukken van verschenen in ons land. Het boek begint met de stelling dat ouders meer weten dan ze zelf denken. Benjamin Spock schrijft: ‘Hecht niet teveel waarde aan alles wat de buren zeggen en raak niet te zeer onder de indruk van wat deskundigen beweren. Durf op uw eigen gezonde verstand te vertrouwen. Een kind verzorgen is niet zo verschrikkelijk moeilijk als u het rustig opneemt, op uw eigen intuïtie vertrouwt en de verschillende adviezen serieus neemt. Ouders bereiken de beste resultaten wanneer zij zichzelf vertrouwen.’ Uit dit citaat blijkt het belang dat Spock hecht aan het hebben van zelfvertrouwen. Misschien verwoordt Spock het ongenoegen van de 73 procent van de ouders die niet betutteld willen worden, maar juist willen vertrouwen op hun eigen kracht. Overigens is de boodschap van Spock wel tegenstrijdig. Ondanks zijn pleidooi om te vertrouwen op de eigen intuïtie, heeft hij een omvangrijk boek nodig met uitgewerkte adviezen voor ouders hoe ze in een uiteenlopende situaties moeten handelen.

Vertrouwen en intuïtie

Telkens ligt het gevaar op de loer dat het intuïtieve weten wordt ingeruild voor het advies van de deskundige. Opvoedcoaches- en consultants spelen daarop in. ‘De maatschappij is veranderd, maar niemand heeft ons verteld hoe we onze kinderen daar het beste op kunnen voorbereiden’, zegt opvoedingscoach Dijkman recent in de Volkskrant. Maar wat zou het zijn als je je eigen gezonde verstand laat spreken en zelf een richting uitstippelt? Dit is wat Spock bedoelt als hij zegt: ‘Luister naar jezelf, je weet meer dan je denkt.’ Zelfvertrouwen blijkt dan een sleutel om te luisteren naar je intuïtie. In plaats van te luisteren naar de ander, kunnen we vertrouwen op onze eigen innerlijke stem. Dit is een remedie tegen twijfel of het klakkeloos koersen op de adviezen van deskundigen, hoe goedbedoeld ook. Als peuter van tweeënhalf kende onze jongste zoon nog maar weinig woorden, terwijl een kind op tweejarige leeftijd beschikt over gemiddeld twee- tot driehonderd woorden. De arts van het consultatiebureau toonde zich bezorgd. Zij kwam met een doemscenario dat als er nu geen actie werd ondernomen, de achterstand alleen maar groter zou worden en straks niet meer in te halen zou zijn. De arts stelde logopedie voor evenals de mogelijkheid van een speciale peuterspeelzaal waar extra aandacht is voor het stimuleren van de taalontwikkeling. Als ouders besloten wij dit advies niet op te volgen. We vertrouwden op onze intuïtie die ons vertelde dat onze zoon vroeg of laat wel zou gaan praten. Op dit moment was hij vooral bezig om nieuwe informatie te verwerken die op een later moment wel via taal tot uitdrukking zou worden gebracht. Zo gebeurde het ook. Na een paar maanden begon ons kind te praten en werd de achterstand ingehaald. Toen hij vierenhalf was, had hij met zijn taalontwikkeling het niveau bereikt van een kind van vijfenhalf. Een wonder? Nee, maar wel het resultaat van het vertrouwen op de natuurlijke groei. Door te blijven vertrouwen is ons de gang langs instanties inclusief de mogelijke bemoeienis van deskundologen bespaard gebleven.