Afgelopen weekeinde was ik in een klooster om een retraite te geven en ik keerde geïnspireerd terug omdat ik het weldadige effect van het kloosterritme heb ervaren. Wie tegenwoordig een paar dagen in een klooster verblijft, wordt vaak aangenaam verrast door het heilzame ritme dat de afwisseling van mediteren en werken met zich meebrengt. Wat is het geheim?
Het aantal gebedsmomenten in het klooster varieert. Soms is dat drie keer per dag en soms wel zeven of acht keer. De kloosterlingen komen op vaste tijden bijeen voor gebed. Zij noemen dat het getijdengebed. Al deze gebedsmomenten zijn zinvol voor de kloosterlingen op hun religieuze weg. Maar er is meer, want ze bieden ook de mogelijkheid om het dagelijkse leven los te laten, routine te doorbreken en geïnspireerd te blijven.
De herhaalde onderbreking van de arbeid door het getijdengebed vraagt bovendien van de monnik dat hij zich niet langer richt op het resultaat van zijn werk, maar op een verwijlende en meditatieve omgang ermee. Niet langer staat het product of het resultaat centraal, maar het meditatief en aandachtig bezig zijn met datgene wat hij doet. Dit is het geheim van de werkhouding van kloosterlingen. Door je te voegen naar het dagritme van het klooster groeit het besef dat je tijd om te werken beperkt is en dit versterkt het besef om op tijd te beginnen en je tijd niet te verdoen. Het getijdengebed blijkt zo bij uitstek een instrument te zijn voor tijdmanagement en het behoedt je voor overmatigheid in je werk. Een monnik maakt geen overuren, zegt Anselm Grün.
Het kloosterritme biedt een uniek patroon om maat te houden. Op verschillende momenten van de dag wordt er een bel geluid als teken dat de gebedsdienst begint en dat je je werk van dat moment moet afronden en neerleggen. Misschien was je net geconcentreerd bezig met het snoeien van de heg, het schrijven van een e-mail of het instuderen van een lied. Het besef dat je je werk moet stopzetten, net nu je lekker bezig bent, kan frustreren. Maar deze onderbreking heeft tot doel je ervoor te behoeden te lang met je werk door te gaan en op de lange termijn overwerkt te raken.
Het volgen van het kloosterritme stelt je in staat de juiste betrokkenheid op mensen en taken af te wisselen met het nemen van een gezonde afstand. In de perioden dat je werkt, toon je betrokkenheid op je taak. En tijdens de meditaties neem je er afstand van. Zo wordt geoefend in de juiste verhouding tot het werk: nu eens betrokkenheid tonend dan weer de juiste afstand in acht nemend. Het is een medicijn tegen activisme en de daarmee gepaard gaande onrust en drukte. Het is een leerschool in het geven van de juiste aandacht en het vinden van evenwicht. Het voorkomt dat je doorschiet in je werk en daarmee de juiste maat uit het oog verliest.
Het regelmatig onderbreken van je werk is ook een oefening in loslaten. Je hoeft je niet geheel en al te identificeren met je werk. Door het periodiek los te laten leer je je werk te relativeren. Tijdig stoppen kun je bovendien toepassen op je eigen leven, want daar is altijd de mogelijkheid bestaande patronen en conditioneringen los te laten.
De moderne mens kan zich laten inspireren door deze getijdenmomenten. Ze brengen structuur en ritme aan in de dag. Ze geven hem een paar keer per dag de gelegenheid na te gaan hoe het met hem is gesteld en of hij nog goed in zijn vel zit. Zo’n ritme kun je in je eigen leven toepassen. Het mag dan geen keurslijf worden of aanzetten tot een kadaverdiscipline, die je leven op een rigide manier ordent. Nee, het is bedoeld als een instrument dat je helpt ritme aan te brengen in je leven en meer balans te ervaren.
Weliswaar leven de meeste mensen niet in een klooster, maar ze kunnen wel meditatieve praktijken in het dagelijkse leven inlassen. Denk aan een korte meditatie ‘s morgens, het lezen van een inspirerend boek, het luisteren naar meditatieve muziek of gewoon een korter of langer moment van stilte naleven.
Een succesvolle ondernemer was altijd gewend de dag te beginnen met het lezen van kranten. Daar is hij nu mee gestopt. Hij vond dat hij ’s morgens teveel werd blootgesteld aan ellende, tegenslagen en crisisberichten. Al deze negativiteit kon hij niet meer verdragen en hij wilde de dag op een andere, meer positieve manier beginnen. Voortaan concentreert hij zich vooral op zijn ontbijt en bezoekt aan het begin van de dag twee of drie websites die hem inspireren en zijn creatieve kracht versterken. Pas veel later op de dag raadpleegt hij kranten. Hij voelt zich dan beter toegerust om het nieuws te verwerken. Net als de monniken begint deze manager de dag met een moment van inspiratie.
