Bevrijdingsdag was dit keer bijzonder. Niet alleen omdat we 75 jaar bevrijd zijn, maar ook omdat we niet massaal naar de bevrijdingsfestivals konden gaan. Dit keer vormde de stilte het decor. Dat was ook al het geval bij de dodenherdenking een dag eerder. Dat had wel wat. Bevrijdingsdag maakte ook pijnlijk duidelijk hoe onvrij we nu zijn. Er moet zoveel de laatste tijd en er mag zoveel niet. De anderhalve meter moet. Vaker handen wassen moet. Als een paar mensen samenscholen is dat strafbaar. Geen of beperkt familiebezoek. Ouderen in de verpleeghuizen mogen niet of alleen onder strikte voorwaarden worden bezocht. De trein mag niet te vol zijn. Mondkapjes zijn straks verplicht in het openbaar vervoer.
Onze vrijheid wordt beknot. De overheid hamert er telkens op dat we ons aan de maatregelen moeten houden. We moeten volhouden. Vadertje Staat vertoont soms totalitaire trekken. Allemaal voor het goede doel: besmetting voorkomen. Het doel heiligt kennelijk de middelen. Maar er gaat iets wringen. Ons emotionele leven komt onder druk te staan. Als oudere mensen niet bezocht kunnen worden, vergroot dat hun eenzaamheid. De anderhalve meter maatregel zorgt ervoor dat we niet kunnen huggen.
Rituelen zijn belangrijk om emoties te verwerken en te laten stromen.
Zij die om hun doden rouwen, kunnen dat ook niet altijd. Slechts weinigen mogen erbij zijn; niet alle familieleden, vrienden, kennissen en collega’s kunnen afscheid nemen. Er is ook al geen koffietafel waar we samen kunnen rouwen en knuffelen kan ook al niet. Er zijn geen rituelen. Terwijl die belangrijk zijn om emoties te verwerken. Dat gaat mensen vroeg of laat opbreken – is ons al aan het opbreken. Als emoties niet vrij kunnen stromen, raken we gefrustreerd en worden we boos. En frustratie is er genoeg: bij de sportscholen, de restaurants, over de mondkapjes. Werknemers missen hun kantoor om daar aan het werk te gaan en collega’s bij de koffieautomaat te ontmoeten. Ook dat is een belangrijk simpel, dagelijks ritueel. Koffie verbindt immers, of het nu de koffieautomaat of de koffietafel is.
Ondertussen worden we iedere dag geconfronteerd met kille cijfers over het aantal coronadoden, ziekenhuisopnamen en besmettingen. Achter al die cijfers zitten verhalen en emoties. Krijgen die genoeg aandacht? Worden de verhalen verteld? Ze mogen niet worden genegeerd, niet worden vergeten en ze vragen om passende rituelen en vormen. Opdat wij hen niet vergeten. Die historische les van 4 mei geldt ook in deze coronatijd.
