Blijft in 2017 alles bij het oude of gaan we met andere ogen kijken? Zo gaan er in ons land stemmen op voor de invoering van een basisinkomen. Je bent dan verlost van betuttelende en controlerende instanties en je kunt in vrijheid kiezen voor betaald werk, een opleiding, het opzetten van een onderneming of vrijwilligerswerk. Veel papieren rompslomp verdwijnt en geld wordt bespaard. Bij de Finnen is het basisinkomen niet langer een idee. Bij wijze van experiment krijgen 2000 werklozen daar vanaf 1 januari een basisinkomen van 560 euro per maand.
Voor nieuw zicht heb je nieuwe ideeën nodig en ook andere nieuwsbronnen. Mij stoort steeds meer dat de media negatief nieuws brengen. En het nieuws dat echt aanleiding geeft tot zorgen horen we niet. Dat de aarde iedere dag 0,00001 graad warmer wordt zou breaking news moeten zijn, zegt historicus en utopisch denker Rutger Breman. Er mag beslist meer aandacht zijn voor positief nieuws dat uitgaat van het goede in mensen en humaniteit als perspectief heeft. Inmiddels heb ik me op de gratis Optimist Daily geabonneerd. Iedere middag rond de klok van vier, krijg ik nieuws in mijn inbox over onder meer innovatie, duurzaamheid, gezondheid, leiderschap en onderwijs. Ook de Correspondent is zo’n nieuw journalistiek initiatief dat nieuws in een ander licht wil plaatsen.
En wat moet ik straks in maart gaan stemmen bij de Tweede Kamer verkiezingen? Hoe kan ik dan getuigen van nieuw zicht? Het boek Tegen verkiezingen van de Vlaamse publicist David Van Reybrouck gaat over het failliet van verkiezingen. Onze moderne democratie loopt vast. Steeds minder mensen gaan stemmen, kiezers worden grilliger in hun keuze en het ledenaantal van politieke partijen loopt dramatisch terug. Het vertrouwen in de democratie gaat in sneltreinvaart achteruit, zegt Van Reybrouck. Burgers vertrouwen politici niet meer, en omgekeerd. In de Europese Unie zakt het vertrouwen in de nationale parlementen. David van Reybrouck meent dat de democratie niet meer efficiënt is en spreekt over een democratisch vermoeidheidssyndroom. Wat te doen?
Zijn verrassende antwoord is loten. Die praktijk is eeuwenoud en was er al in het klassieke Athene, bakermat van de democratie, en later ook in Florence, Italië. Verkiezingen speelden daar een beperkte rol en de meeste publieke functies werden via loting ingevuld. Lottocratie als nieuwe democratie met betrokken en deskundige politici en een relativering van het partijenstelsel. Loten zou een effectieve manier zijn onze machteloos geworden democratie weer vitaal te maken en burgers opnieuw te betrekken bij wat ze aangaat.
Genoeg nieuwe ideeën op veel terreinen dus, die in nieuwe praktijken kunnen worden omgezet. Maar zover is het nog niet. Voorlopig zijn er alleen nog maar ideeën en intenties. Die gelden dan als de beste wensen voor 2017.