Naar talkshows kijk ik zowat nooit. Maar soms verneem ik dat er iets opmerkelijks op tv is gebeurd. Reden om terug te kijken. Afgelopen week was zanger Gordon – tegenwoordig woonachtig in Dubai – te gast om zijn mening te verkondigen dat het wel meevalt met de mensenrechten in Qatar en Dubai. Een tenenkrommend moment. Voor een andere gast in het programma een reden om op te stappen.
Universitair docente filosofie Fleur Jongepier had zojuist verteld hoe moeilijk het is om grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar te maken binnen haar werkomgeving: de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze stapte op uit het praatprogramma Op 1 nadat ze al eerder was opgestapt bij haar werkgever de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Voor mij was haar verhaal een reden dit met belangstelling te volgen omdat ik zeven jaar aan die faculteit heb gewerkt en aan die tijd moest terugdenken. De pikorde binnen de universiteit maakt macht en manipulatie mogelijk: Wie is de machtigste? Wie harkt het meeste onderzoek binnen? Filosoof Jongepier vertrok van de universiteit vanwege grensoverschrijdend gedrag. Ze zag een cultuur van zwijgen, wegkijken en het niet serieus nemen van melders van grensoverschrijdend gedrag.
De pikorde binnen de universiteit maakt macht en manipulatie mogelijk.
Wel vaker zeggen mensen nee. Iconisch is het verhaal van Rosa Parks die ooit opstond tegen onrecht en rassenscheiding in de USA. Ze zat op 1 december 1955 in de bus van de stad Montgomery en weigerde toen haar zitplaats af te staan aan een blanke passagier, wat de wet in Alabama destijds voorschreef. Rosa Parks stond op door niet op te staan. De politie legde haar een boete op die ze weigerde te betalen. Ze werd gearresteerd en moest voor de rechtbank verschijnen omdat ze de openbare orde zou hebben verstoord. Burgerrechtenactivist Martin Luther King organiseerde daarna een busboycot met als gevolg dat de zwarte bevolking van de stad niet meer de bus nam. De busmaatschappij ging bijna failliet. Met haar actie als burgerrechtenactivist heeft ze een belangrijke bijdrage geleverd in de strijd voor gelijke rechten tussen blanken en zwarten.
Door een krachtig nee te laten horen maak je ruimte. Soms moet je nee zeggen om de weg naar hoop en licht vrij te maken. Een mooi kerstthema. Nee zeggen tegen iets wat niet klopt is ja zeggen tegen het licht. Rosa Parks geldt als een inspiratiebron en voorbeeld van hoop omdat ze heeft laten zien tot welke kettingreactie haar strijd voor gelijke rechten kan leiden.
