De wapens zijn neergelegd en er is een staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas in de Gazastrook overeengekomen. Het geweld begon met een dreigende huisuitzetting van vier Palestijnse families in Oost-Jeruzalem. Dat was de aanleiding.
De oorzaak is een andere. In 1948 wordt de joodse staat gesticht wat voor onrust en geweld in de regio zorgt. Syrië, Libanon en Egypte zien de nieuwe staat Israël als een regelrechte bedreiging voor de regio. 750.000 Palestijnen slaan op de vlucht. Israël op zijn beurt voelt zich bedreigd door de buurlanden. Sindsdien zijn er regelmatig conflicten. Zo breidt Israël in 1967 zijn territorium uit middels de Zesdaagse Oorlog.
De oorzaak ligt dieper. In het vakkenpakket van mijn theologiestudie was er het onderdeel Oude Testament. Daar passeerden de vele conflicten van Israël met andere bewoners de revue. Een kleine greep uit de gewelddadige geschiedenis: de Babylonische koning Nebukadnezar viel Juda binnen en deporteerde bewoners. De Ammonieten en Moabieten voerden herhaaldelijk strijd met Israël. En het bekende iconische verhaal van David tegen Goliath verwijst naar de opmaat in de geschiedenis van een oorlog van de Filistijnen met Israël.
Mensen hebben de neiging om oude emoties in leven te houden waardoor oude emotionele pijn zich ophoopt.
De oorzaak ligt nog dieper en heet pijnlichaam. Zo noemt Eckhart Tolle dat fenomeen. Hij stelt dat mensen de neiging hebben om oude emoties in leven te houden waardoor oude emotionele pijn zich ophoopt. Dat is het pijnlichaam dat iedereen met zich meedraagt, alsof het gecodeerd is in ons DNA, en ervoor zorgt dat we erin gevangen blijven en ons er moeilijk uit kunnen bevrijden. Het is ook collectief. Individuen, families en volkeren dragen de pijn van het verleden met zich mee, van stammenoorlogen, plunderingen, martelingen en slavernij. Behalve collectief is het intergeneratief: we geven het aan onze kinderen door.
Het pijnlichaam is goed waarneembaar in het Midden-Oosten. ‘Daar is het zo acuut dat een deel van de bevolking zich gedwongen ziet het voortdurend te uiten in een eindeloze en waanzinnige cyclus van geweld en wraakneming, waardoor het zich voortdurend vernieuwt’, stelt Tolle. Het pijnlichaam wordt kennelijk in stand gehouden. Met ieder nieuw conflict wordt het gevoed. Hoe kun je deze spiraal doorbreken? Door te ontwaken uit onze pijn en niet langer stil te staan bij het verleden maar ons te richten op het huidige moment. De pijn van het verleden loslaten betekent dat we kunnen stoppen met verwijten maken en de ander kunnen vergeven.
Dat het loslaten van pijn en het streven naar vrede nu al duizenden jaren speelt, laat zien dat het een weerbarstig transformatieproces is. Op politiek niveau vraagt het om diplomatieke en bestuurlijke inspanningen, terwijl op kleinere schaal ieder mens zich in kan zetten om vreedzaam samen te leven, te beginnen met je buren. En wie weet kan de pinkstergeest – die in de religieuze cultuur van het Midden-Oosten zijn bedding vindt – deze dagen waaien en vrede een stapje dichterbij brengen.