Retraites met meditatie, visualisatie en reflectie

Weliswaar weet ik inmiddels uit ervaring dat er een groeiende behoefte is aan bezinning en verstilling maar toch ben ik iedere keer weer onder de indruk als ik de verhalen van retraitedeelnemers hoor over hun verlangen naar rust en richting.

Wie via Google het trefwoord retraite intypt krijgt meer dan 60 miljoen resultaten te zien! In retraite gaan is tegenwoordig erg populair en verheugt zich in een groeiende belangstelling. De wens van verstilling in een druk en hectisch leven is een belangrijke reden om in retraite te gaan evenals het besef op een kruispunt in je leven te staan en opnieuw richting te willen bepalen. In de retraites is er ruimte om te verstillen, te rusten, een boek te lezen, te wandelen. De retraites die ik geef vinden plaats in kloosters. Dit zijn plekken waar men vaak al eeuwenlang gewend is te mediteren en deze sfeer helpt om te verstillen. Tijdens de retraites zijn er ook groepsbijeenkomsten waarin gebruik wordt gemaakt van een unieke methodiek. Deze bestaat uit drie retraitepijlers: meditatie, visualisatie en reflectie.

Een retraite zonder meditatie is als een zee zonder water. Meditatie – de eerste pijler – biedt de mogelijkheid naar binnen te keren. Daarbij is de ademhaling altijd een belangrijke leidraad. Bewust ademhalen brengt gevoelens tot rust, zorgt voor een heldere geest en geeft nieuwe levenskracht. Op de ademhaling kun je loslaten en zachtheid toelaten in je hart. Meditatie helpt ook om het levenstempo te vertragen, waardoor het rustiger en stiller wordt in jezelf. Een meditatie haalt je uit je hoofd en brengt je naar het dragende midden. Als het rustiger wordt, kun je je bewust worden van wat je voelt. In de meditaties vraag ik vaak aan de mensen hun stemming te peilen en na te gaan welke stemming er is, die te accepteren en er vooral geen oordeel over te hebben. Dat is lastig, zeker als je in een negatieve stemming bent. Dat wil je jezelf niet toestaan. Maar als je er een negatief oordeel over hebt, ontken je wat er op dat moment is en ontken je jezelf. In je periodieke meditatie kun je peilen, hoe het met je stemming is en wat je op dat moment nodig hebt. Je kunt je bewust worden van je stemming en zo een paar minuten blijven zitten. Als het rustiger wordt in je hoofd en je hart, kun je de aandacht richten op je hartcentrum. Je kunt dan je positieve emoties voeden door in contact te komen met kalmte, vreugde, gelijkmoedigheid, openheid en geluk in jezelf.

Visualisatie is ook een wezenlijk onderdeel van iedere retraite. Dit is de tweede pijler. Doorgaans zijn we erg verbaal ingesteld. We praten met elkaar, delen ervaringen, analyseren gebeurtenissen, oefenen kritiek uit of bemoedigen elkaar. Maar behalve het vermogen om woorden te gebruiken, kunnen we ook beelden aanwenden. Juist in een wereld waarin wij overstroomd worden door een vloed van snelle en oppervlakkige beelden, die onze innerlijke beelden toedekken, kunnen we contact maken met onze innerlijke beelden en die helpen zin te geven. Als wij met deze onvervalste en authentieke beelden contact maken, zijn we ook verbonden met onze innerlijke krachtbron, en die voedt ons.

In de retraites zoeken we naar beelden aan de hand van eenvoudige visualisaties. Daarin blik je bijvoorbeeld terug op de afgelopen dagen. Beelden van je ervaringen en stemmingen passeren de revue. Hoe word je ‘s morgens wakker? Wat zijn je eerste gedachten en gevoelens? Hoe ziet de dag er verder uit? Welke ontmoetingen zijn er, welke ervaringen, welke activiteiten? Hoe is je stemming en conditie rond het middaguur? Ben je nog fit? Hoe is de balans tussen ontspanning en inspanning? Hoe besluit je de dag en wat is het laatste dat je doet of zegt? Zo’n visualisatie geeft inzicht in het leven van een dag. En waarschijnlijk verwijst de stemming van een dag naar een meer constante beleving van een langere periode. Er ontstaat dan een beeld over wat je onrust bezorgt. Je kunt ontdekken, dat je te veel hooi op je vork neemt of dat je je laat opjagen door anderen. Je kunt erachter komen, dat je je wel erg verantwoordelijk voelt of dat je erop gericht bent om het anderen naar hun zin te maken. Zulke ontdekkingen kunnen je doen besluiten de dag op een andere manier in te delen en te beleven, zodat het leven comfortabeler wordt.

Reflectie is de derde pijler en heeft tot doel de beelden van de visualisatie te vertalen in woorden. In de visualisatie is al gevraagd, waar je blij van wordt, waar je mee worstelt of wat je leven jachtig of druk maakt. In een visualisatie heb je al gekeken naar de afgelopen dagen, alsof de film nog een keer wordt teruggedraaid. Zo word je toeschouwer van wat er zich de afgelopen dagen heeft afgespeeld. In de reflectie worden deze vragen vaak herhaald. Wat vind ik het belangrijkste in mijn leven? Waarop wil ik geconcentreerd blijven? Hoe kan ik gelukkig worden? Hoe kan ik mezelf en de ander vergeven? Als je in een rustige omgeving op deze vragen reflecteert kunnen er heldere antwoorden komen die je verder helpen.

De drie elementen, meditatie, visualisatie en reflectie, worden in de retraites ondersteund door lichaamswerk, om zoveel mogelijk te voorkomen dat meditatieoefeningen mentaal worden benaderd. Eenvoudige asana’s, bewegingen en meditatief dansen zijn vormen, die een goede aanvulling bieden en helpen om aandacht te hebben voor het lichaam. Spirituele ontwikkeling is namelijk niet alleen een geestelijke of mentale ontwikkeling want het lichaam speelt ook een belangrijke rol. Veranderingen en transformaties vinden immers niet alleen buiten, maar vooral ook in het lijf plaats.