Gisteren was het de dag van de stilte. Deze vindt jaarlijks plaats nadat de wintertijd is ingegaan. Om alvast in de sfeer te komen, verzorgde ik zaterdag een retraitedag in stilte in het dominicanenklooster in Huissen. Voor een aantal deelnemers gold deze dag als een avontuur om te ervaren wat stilte kan betekenen. Een dag is immers te overzien. Meerdere dagen in stilte zou spannender kunnen zijn want de confrontatie met stilte kan ook teveel worden en voor meer onrust zorgen.
Stilte compenseert ons drukke bestaan. Is het niet een verademing om af en toe niets te hoeven doen, in stilte te wandelen of te mediteren? Een correctie op ons jachtige, actieve bestaan waarin we onze ‘zielenaccu’ kunnen opladen. Maar stilte is meer dan alleen compensatie: ze verbindt ons met een andere dimensie van ons bestaan, met het transcendente veld, een staat van zijn waarin al onze beperktheden worden overstegen: ons ego en alle eigenschappen die daaruit voortvloeien: onze hebzucht, kortzichtigheid, wellust, ijdelheid en jaloezie. Dit veld is te vergelijken met iemand die thuiskomt na een lange dag van noeste arbeid op het veld en in zijn lievelingsstoel voor het vuur neerploft. Hij heeft de hele dag gewerkt en hij weet dat hij heeft volbracht wat hij wilde doen; er is niets meer om zich zorgen over te maken, niets wat nog gedaan moet worden, hij kan al zijn zorgen loslaten en tevreden zijn.
Het transcendente veld wordt ook wel het veld van pure potentialiteit, de natuurlijke staat van zijn of akasha genoemd. Gelovigen noemen het God en natuurkundigen spreken over het kwantumveld. Als je actief bent en op de buitenwereld gericht, maak je geen contact met dat veld. Als jij je geest tot rust brengt wel. Je kunt er op afstemmen door te mediteren, stil te zijn, door in een eeuwenoude kathedraal te gaan zitten, in de natuur te verblijven of te gaan vissen en urenlang naar je dobber te turen. Het zijn allemaal manieren om je diepste zelf ruimte te geven en je te bevrijden van de benauwenissen en beperkingen van je ego.
De confrontatie met stilte kan ook teveel worden en voor meer onrust zorgen.
Het veld is bovendien nuttig omdat het bijzondere eigenschappen heeft zoals vriendelijkheid, vitaliteit, creativiteit, compassie, liefde en genezing. Door je te verbinden met dit transcendente veld krijgt je diepste zelf en daarmee al deze eigenschappen ruimte. Dat staat haaks op wat je mind wil. Die wil immers niets liever dan gedachten en woorden produceren. Het zelf daarentegen wil stilte.
Punt is wel, dat wij als moderne mensen niet vertrouwd zijn met stilte. Enkele deelnemers gaven aan het einde aan dat de stilte ook weer ongemakkelijk werd en men onrust ging voelen. Soms kan stilte inderdaad teveel worden. De vraag is dan of je het kunt uithouden met je onrust. Als dat niet zo is, kun je stilte zoeken in verstillende muziek. Spiegel im Spiegel van Arvo Pärt of Ave generosa, gloriosa van Hildegard von Bingen zijn voorbeelden van muziek die een poort zijn naar stilte, zoals een deelnemer aan het einde van de dag opmerkte. Na stilte komt muziek het dichtste bij het ervaren van het onzegbare zei Aldous Huxley ooit al.
