Op zaterdag 28 augustus verzorgt meditatieleraar Ton Roumen in Stadsklooster San Damiano in Den Bosch de retraitedag ‘Thuiskomen bij jezelf’. Deze tijd waarin we noodgedwongen veel thuisbleven, roept des te sterker de vraag op wat dat precies is. FM gaat met hem in gesprek.
Tekst: Marie-Claire Willemsen
Klik hier voor het oorspronkelijke bestand
Vertel eens over jouw retraites.
“Letterlijk betekent retraite ‘je terugtrekken’. Ik geef retraites aan mensen die even uit de hectiek willen stappen. Deze ‘retraites voor rust en richting’ duren soms één dag, soms twee of meer. Mensen komen om allerlei redenen, maar een groot deel komt na een burn-out. Dan is zo’n retraiteperiode ooi om helemaal relaxed en bij jezelf te komen. Bij de kloosters waar ik meerdaagsen geef is ook vaak een mooie tuin waar je kunt wandelen of in een schommelstoel gaan zitten of op een bankje. Mensen hebben behoefte aan een retraite vanwege de verstoorde balans in onze samenleving tussen activiteit en meditatie. 14% van de beroepsbevolking heeft eenurn-out of heeft er een gehad. Een retraite is goed om de balans recht te trekken tussen werk en privé, tussen inspanning en ontspanning.”
Waardoor is die balans zo vaak zoek?
“Het antwoord op die vraag ligt gedeeltelijk bij de smartphone. Die legt een enorme druk op mensen. Mensen gaan ook veel later naar bed sinds de uitvinding van de gloeilamp en de televisie. Ook doordat we minder slapen, komen we minder tot rust. Voor mij is de reden van die zoekgeraakte balans dat dat stuk van nietsdoen niet in ons systeem zit. Dat actieve stuk gaat gewoon maar door op allerlei niveaus. Het zou al heel mooi zijn als mensen een kwartiertje per dag tijd namen voor het ontvankelijke stuk. Als je kijkt naar een film om te ontspannen, word je toch geprikkeld. In essentie is mediteren nietsdoen. Het is een hulpmiddel om opgeladen te worden, om je onder te dompelen in stilte. Dat is heel moeilijk met 30.000 gedachten per dag. Een van de meditatieve technieken is: kijk naar je gedachten maar ga er niet in mee. Je blijft bij je ademhaling.”
‘Een kwartiertje per dag stil zijn’
Wat wil jij mensen in een retraite meegeven voor het dagelijks leven?
“Ik wil mensen het bewustzijn meegeven dat het van wezenlijk belang is om af en toe niets te doen, te mediteren, aan mindfulness te doen, in stilte door het bos te wandelen, contact te hebben met de natuur. Het gevoelsbewustzijn dat dat weldadig is, helend. Het is goed om iedere dag 10 minuten iets te doen als een zonnegroet of op de bank gaan zitten bij zonsopkomst met een kopje thee. Dat is Kaizen, zen van de kleine stapjes. Ons brein ziet grote veranderingen als een bedreiging. Je begint met vijf minuten mediteren. Na één of twee weken kun je het uitbreiden naar zeven minuten. Een uur lang yoga iedere dag is ook te veel. In de kloostertradities is dat de verandering van gewoonte, de ‘conversio morum’. Iedere dag doen en langzaam uitbreiden.”
Op je website schrijf je dat het een enorme rijkdom is dat je uit allerlei bronnen put.
Wat vind jij bij Franciscus?
“Zijn spiritualiteit is mooi, vooral zoals hij het universele onderwerp van de eenvoud thematiseert. Verder is een belangrijk onderwerp bij Franciscus vrede; kijk naar het verhaal over de sultan, over het christendom en de islam. Uiteindelijk is er één Bron, die we verschillend noemen: als je religieus bent, heet deze bijvoorbeeld God, of Allah. Voor Einstein is het ‘t kwantumveldVoor anderen is het ‘de natuurlijke staat van zijn’, de transcendente staat. Het Zelf, het hogere Zelf, je Bron. Meditatie en retraite zijn gericht op de ontwikkeling van de natuurlijke staat van zijn. Daar omheen zit een grote ego-schil. Als je die eraf haalt, kom je bij de eenvoud, de helderheid. Als je je echt aan materie gaat hechten, is het nooit genoeg. Het maakt je onrustig en je drijft weg naar buiten, waar decorum, status, geld en macht tellen. Het tegenovergestelde is: keer naar binnen, word stil. Dan kom je bij leven in eenvoud. Daar kun je ook je hart ontdekken. In de franciscaanse traditie schreef de dichter Jacopone da Todi in de 13e eeuw ‘Nadat ik mijn wil aan God had gegeven, kon ik beschikken over alles wat er was.’ Hij ontving een andere schat: eenvoud, hartelijkheid, en rijkdom van het hart.”
‘Ruimte voor het hart’
Nadat jij veel met je hoofd had gewerkt, ben je de weg naar het hart gegaan.
“Ja. Daarin spelen mildheid, vriendelijkheid, liefde, harmonie, eenvoud een rol, en vrede. Tevreden kunnen zijn. Verder is ‘zijn’ heel belangrijk: niet moeten, niet meer ‘willen’, gewoon er zijn. En aandacht en toewijding, die een grote rol spelen in meditatie: de dingen met aandacht doen, één ding tegelijk. Vroeger zat ik in mijn hoofd. Ik werkte de hele dag. Na mijn promotie zag ik in een contemplatief klooster wat de getijdemomenten doen bij de kloosterlingen. Zij zijn helder en relaxed. Al eerder had ik me gerealiseerd dat ik alles had maar niet gelukkig was. Ik ging kiezen voor de eenvoud. Dan krijgt het hart ruimte, en de Bron in jezelf. Als ik mijn hart open, kan ik mezelf ook voor de ander openen, voor de hele wereld. Mysticus Meister Eckhart zegt dit ook zo. Als ik dat niet doe, ben ik er voor de ander als een soort plicht. Daarmee loop je vroeg of laat vast.”
Wat wil je mensen op 28 augustus meegeven? Wat is thuiskomen bij jezelf?
“Het gevoel dat het goed is. ‘Ik ben tevreden. Ik hoef niets meer na te jagen. Het is goed, het is er allemaal. Ik hoef niet nog meer diploma’s, meer status, een duurdere auto. Ik ben er.’ Het bewustzijn dat het al goed is. De natuurlijke staat van zijn heb je binnen handbereik. Geluk is binnen handbereik.”
Retraitedag ‘Thuiskomen bij jezelf’. Zaterdag 28 augustus 10.00 – 16.00 uur. Stadskloostesr San Damiano. ’s Hertogenbosch . www.stadskloostertdamiano.nl/evenmenemten/
Ton Roumen heeft een praktijk voor coaching en healing en hij verzorgt meditaties en retraites. Daarnaast heeft hij veel boeken en artikelen geschreven. www.bezinnen.com