Chaos, zo vatte een politiek commentaar het debat van vorige week in de Tweede Kamer over de regeringsverklaring in één woord samen. Dat woord was een vlag die een zware lading dekte. De lading ging over wezenlijke zaken zoals racisme, grondrechten en de rechtsstaat. De kersverse minister-president werd aangevallen door de oppositie, maar ook door vertegenwoordigers van de coalitie. Behalve ruzie en chaos speelde er nog iets anders, iets dat mensen eigen is: dualiteit.
Het debat was een doodgewoon schouwspel van het leven waarin dualiteit dagelijks speelt. In deze dagen van het Europees kampioenschap voetbal is winnen en verliezen dagelijks aan de orde en de winnaar van vandaag kan morgen verliezer zijn en uitgeschakeld worden. Minder actueel is inmiddels de coronapandemie waar de dualiteit in de samenleving helder aan het licht kwam. De tweespalt in de commentaren op de maatregelen reflecteerden een verschil in denken over het belang van een lockdown. Je was vóór of tegen strenge maatregelen, vóór of tegen vaccinatie, vóór of tegen het sluiten van scholen. Tweespalt was er in gezinnen, op het werk, in vriendengroepen en verenigingen. Behalve de tweedeling rijk versus arm werd er een nieuwe aan toegevoegd: de gevaccineerden tegenover de niet gevaccineerden. Dualiteit werd polariteit.
Empathie kan ons helpen de perspectieven van anderen te zien en goed te begrijpen als opstap voor het overstijgen van dualiteit.
Hoe kun je dualiteit overstijgen of achter je laten? Misschien begint het ermee deze goed te begrijpen, en meer nog dan begrijpen: accepteren. Dat betekent een scherp besef van het feit dat er hardnekkige tegenstellingen in het leven zijn. Dat is een opstap om niet te denken in termen van ‘mijn’ versus ‘dijn,’ van schotten tussen mensen. Empathie kan ons helpen de perspectieven van anderen te zien en goed te begrijpen als opstap voor het overstijgen van dualiteit. Compassie stelt ons daarbij in staat om zachter te zijn voor onszelf en voor anderen, vooral in moeilijke situaties of conflicten en compassie kan ook weer helpen op zoek te gaan naar verbinding.
Veel spirituele tradities suggereren dat achter iedere dualiteit een eenheid ligt. Daar kun je naar zoeken. Misschien hebben politici niet veel op met spirituele tradities en in dat geval kan de politiek die eenheid vinden in het gezamenlijk analyseren van de problemen, aangeven waar de schoen wringt en beleid uitstippelen. Met een beetje goede wil en een ruim hart zou dat toch mogelijk moeten zijn. Of ben ik nu te optimistisch?
Mijn nieuwste boek ‘Een vriendelijk hart’ gaat onder andere over dualiteit en hoe deze kan worden overstegen.
