Zou er nog net zoveel pizza, friet of Babi pangang worden gegeten als we weten hoeveel zout, suiker, vet en toegevoegde voedingsstoffen in die maaltijden zitten? De kans bestaat dat deze kennis niet leidt tot de keuze om gezonder te eten, want anders had de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving niet gesuggereerd suikertaks te gaan heffen en de BTW op groente te verlagen. De Raad zoekt naar mogelijkheden om gezond eten te bevorderen. Is dat bevoogding of bittere noodzaak als je daarbij meeweegt dat de groeiende kloof tussen arm en rijk ook zichtbaar is in de gezondheid? Minder bedeelden kunnen tot wel zes jaar eerder overlijden dan personen met een goed inkomen meldden de media vorige week. Laagopgeleiden met weinig inkomen worden vaker getroffen door ziektes dan hoogopgeleiden met een nette baan en een comfortabel woonhuis. Een voldoende reden voor de overheid om actie te ondernemen voor haar burgers?
Maar mensen zijn ook zelf verantwoordelijk en kunnen zelf ook in actie komen. Gedragsverandering is weliswaar moeilijk, maar niet onmogelijk en uit onderzoek weten we dat er gezondheidsvoordelen te behalen zijn als je bewuster omgaat met je gezondheid en je eetpatroon. En als de context gunstig is, werkt dit als een steuntje in de rug. Problemen vragen om een eigen, individuele aanpak, maar ook om een structurele. De Raad voor Volksgezondheid denkt aan belastingmaatregelen.
Problemen vragen om een individuele aanpak, maar ook om een structurele
Maar er kan net zo goed aan het onderwijs worden gedacht. Het gezondheidsprobleem blijkt immers óók een arm rijk probleem te zijn en onderwijs wil gelijke kansen creëren. Het maakt niet uit wie je bent, iedereen heeft gelijke kansen, toch? Nou, nee, er is immers nog volop kansenongelijkheid. Zo lopen kinderen van ouders met een klein jaarinkomen de kans een lager schooladvies te krijgen dan de eindtoets aangeeft. Kinderen van rijke ouders gaan vaker naar het vwo. Nee, de kansenongelijkheid wordt niet bepaald verkleind in het onderwijs. Toch ligt hier een aanknopingspunt.
Leraren hebben immers niet alleen de fundamentele taak om leerlingen te leren rekenen en moderne talen te onderwijzen, maar hebben ook nog een vormende taak waarin gezond gedrag aan de orde kan komen. Bovendien nemen scholen de verantwoordelijkheid erop toe te zien roken te ontmoedigen of beschikken ze over een gezonde kantine.
Misschien dat door verschillende soorten interventies op termijn een patroon kan worden doorbroken en het besef van gezond leven groeit. Dat bewustzijn lijkt nu al te groeien. De huidige generatie jongeren heeft veel zorg voor de toekomst van onze aarde en het klimaat. Niet zelden weten kinderen hun ouders met succes te overtuigen vegetarisch te gaan eten. Het begin van een ommezwaai?
