Waarom kloosters populair zijn

Drie dagen voordat ik een retraite zou geven, had een echtpaar contact met mij omdat ze er graag aan wilden deelnemen. Ze waren teleurgesteld toen ze hoorden dat die retraite en het gastenverblijf van het klooster vol zaten. Retraites en kloosters zijn tegenwoordig populair: mensen hebben het klooster massaal ontdekt als plek om te verstillen.

De Sint-adelbertabdij in Egmond-binnen moderniseerde de afgelopen jaren het gastenverblijf zodat de gasten gerieflijk kunnen verblijven. Het dominicanenklooster in Huissen investeert de komende tijd in een extra ruimte voor de communiteit vanwege de komst van jongere broeders, evenals in een nieuw gebouw voor het bezinningscentrum. En de abdij van Berne in Heeswijk herziet het bezinningsprogramma en werkt aan de zichtbaarheid van de abdij. Kloosters zijn dus volop in beweging en zien dat ze een taak hebben in de maatschappij. Wat is dat voor een taak?

De hedendaagse belangstelling voor het klooster heeft ermee te maken dat mensen massaal naar rust zoeken. Het leven is immers hectisch en door de dagelijkse informatiestroom die ons overspoelt dreigen we kopje onder te gaan. En dan is er de werkdruk, die in sommige bepaalde sectoren onacceptabel groot is. De drukke mens zoekt dan naar compensatie. Die wordt gevonden in de natuur, de vakantie of in de meditatie. Kloosters spelen hier op in en zien voor zichzelf ook een taak om de gestreste moderne mens een plek te bieden om te verstillen en mee te deinen op het kloosterritme. Velen weten het klooster dus te vinden voor een retraite of een ander bezinningsmoment ter verstilling en vitalisering. In de tuin van de abdij Koningshoeven bij Tilburg staat een bord met de tekst: ‘Monniken zijn als bomen die ’s nachts in stilte bestaan en ervoor zorgen dat wij weer zuivere lucht kunnen ademen.’

De zoektocht naar verstilling, ritme, rust, gastvrijheid en aandacht is een compensatie voor het hectische bestaan en is ook een antwoord op de vraag naar spiritualiteit. Die vraag wordt in kloosters gethematiseerd, bijna niet (meer) in de kerken. En veel kerken hebben het moeilijk: ze verdwijnen of fuseren. Tegenover het dalende kerkbezoek, groeit het aantal mensen dat in kloosters verblijft. Klooster Huissen bijvoorbeeld ontvangt jaarlijks meer dan 20.000 gasten. Veel mensen hebben negatieve associaties bij de kerk en positieve bij het klooster. Men heeft de indruk dat de kerk niet écht ingaat op de levensvragen van mensen en ook veel van de leden eist. Die worden geacht gedoopt te zijn en de communie te hebben gedaan. Vrouwen mogen niet in het ambt en ook als homoseksueel krijg je het gevoel, dat je niet welkom bent. Liturgische rituelen zijn aan banden gelegd. De uitvaartliturgie bijvoorbeeld is omgeven met regelgeving. En er bestaat een canon van religieuze muziek die is toegestaan en een lijst van muziek die verboden is in liturgische vieringen.

Van kloosters daarentegen hebben mensen een heel ander beeld. Daar is een luisterend oor en er is persoonlijke aandacht en ruimte voor jouw verhaal. In het klooster krijg je het idee dat het goed met je is, dat je er mag zijn zoals je bent, dat je heel bent. Daar komt bij dat het de moderne mens vaak aan individuele en collectieve ritmes ontbreekt, terwijl kloosterlingen zich permanent laten dragen door het ritme van gebed, meditatie, eten, werken en slapen. Het meedeinen op zo’n ritme ervaren gasten tijdens hun verblijf als heilzaam

Kloosterlingen handelen vanuit de overtuiging, dat gasten ontvangen dienen te worden alsof zij Christus zijn.

Kloosters vinden het belangrijk hun bezoekers gastvrij te ontvangen. Kloosterlingen handelen vanuit de overtuiging dat gasten ontvangen dienen te worden alsof zij Christus zijn, want zo staat dit geschreven in de regel van Benedictus. Wie te gast is geweest in het klooster is vaak aangenaam verrast door de ontvangst of de gesprekken waar aandachtig wordt geluisterd naar het verhaal van de gasten. Meer nog dan het gesprek is het misschien de sfeer en de mogelijkheid een diepere dimensie van het leven te laten klinken. In de woorden van broeder Christian van de abdij Koningshoeven: ‘De muur rond onze abdij is er niet om de wereld buiten te sluiten, maar vormt een filter dat alleen de diepere dimensie van het leven binnen wil laten komen.’