Geregeld kom ik in kloosters om er retraites te geven. Het zijn fijne plekken om er te kunnen verstillen, rust te vinden en naar binnen te keren. Een wegrestaurant zou ongeschikt zijn omdat de energie er vluchtig en onrustig is. Het klooster als plek om retraites te geven is echter niet langer meer vanzelfsprekend omdat het aantal kloosterlingen terugloopt, wat het voortbestaan van de religieuze gemeenschap in gevaar brengt. In het begin van 2019 waren er nog zo’n 4000 kloosterlingen, terwijl dat getal aan het begin van dit jaar was teruggelopen tot ongeveer 2500. In drie jaar tijd is de achteruitgang in ons land ruim 35 procent. Deze ontwikkeling is al decennia gaande. Bekend is dat kloosters, met doorgaans kloosterlingen op leeftijd, zwaar getroffen zijn door de coronacrisis. En verder zien we weinig tot geen aanwas meer van jongere kloosterlingen. Het komt voor dat de jongste zuster of broeder in de zestig is.
De terugloop van het institutionele christendom zien we ook in christelijke kerken. In 2018 waren er 153.000 kerkgangers die regelmatig, ongeveer één keer per maand een kerkdienst bezochten, terwijl dat getal in 2022 was geslonken tot 89.000. Kerken boeten aan betekenis in en moeten noodgedwongen fuseren of ze verdwijnen. De betrokkenheid op het institutionele christendom neemt al decennialang af.
Wijzen uit het Oosten wezen op de neergang van het institutionele christendom en verbonden dat met de wenselijkheid van spirituele ontwikkeling.
Opvallend is dat Wijzen uit het Oosten vanaf de negentiende eeuw gewezen hebben op de neergang van het institutionele christendom en zij verbonden dat met de wenselijkheid van spirituele ontwikkeling van westerlingen. Om de zoekende westerling te helpen spiritueel te ontwaken stonden er spirituele mannen op die hun oosterse boodschap afstemden op spirituele zoekers in het Westen. Zij voorspelden al meer dan honderd jaar geleden dat het Westen spiritueel zou kunnen ontwaken. Dit tegen de achtergrond van het tanende gezag van religieuze instituties. Inspiratoren waren: Sri Aurobindo, Swami Vivekananda, Krishnamurti, Maharishi Mahesh Yogi, Bhagwan Shree Rajeesh, en, van recente datum, Satguru.
Zij bemoedigen mensen in hun spirituele zoektocht en reiken inzichten aan voor persoonlijke ontwikkeling die ruimte biedt voor nieuwe spirituele openheid en gevoeligheid. Dat sluit aan bij het levensgevoel van de moderne mens die steeds minder geneigd is op gezag van een ander inzichten aan te nemen en in zijn leven te verweven. Als autonome mensen gaan we liever zelf op zoek naar verbondenheid, vrijheid en rust, ook al betekent dat een hele zoektocht naar wat persoonlijk bij je past. Maar dat is wel wat ik mijn retraitedeelnemers zie doen.
