Zijn zonder iets te doen

Na een korte introductie begin ik mijn retraites meestal met een voorstellingsrondje waarin de deelnemers kunnen aangeven of ze met een bepaalde vraag naar de retraite toe zijn gekomen. Een van de deelnemers meldt dat hem de laatste tijd is opgevallen dat hij zoveel moet. Daar krijgt hij steeds meer last van. Hoe kan het anders?

Natuurlijk zijn er de eisen en verwachtingen van anderen, eisen om te presteren, sociale verwachtingen van de familie of collega’s. Maar de ervaring van het heilige moeten ligt vooral in hemzelf. En hij is het beu om altijd maar te moeten. Ga maar na hoe vaak je op een dag tegen jezelf zegt dat je iets moet. Maar moet er écht zoveel? Moeten geeft veel druk en dwang en is tegennatuurlijk want het blokkeert de vitale levensstroom. De deelnemer vertelt in de retraite dat hij het werkwoord ‘moeten’ wil inruilen voor het werkwoord ‘willen’ want dit geeft beslist meer ruimte en minder stress. In de retraite wordt het leven vertraagd. Je stapt uit je dagelijkse, drukke leefpatroon en in zo’n weekeinde hoeft er niets. De meditaties in de groep helpen je verstillen en vertragen waardoor het rustiger wordt en heldere inzichten kunnen ontstaan. Aan het einde van de retraite komt de deelnemer tot het inzicht dat er nog een ander werkwoord is dat hem kan helpen. Dat is het werkwoord ‘zijn’.

Wie zich in zijn handelen laat leiden door het werkwoord ‘moeten’ zet zichzelf onder druk. Misschien moet je van jezelf het beste jongetje van de klas zijn en wil je altijd het onderste uit de kan halen. Maar is het wel nodig om honderd procent je best te doen? Het getuigt in ieder geval van veel inzet maar kost ook veel energie.

Je kunt vanuit een ander mindset werken en leven. Niet vanuit het heilige moeten dat je werk af moet en perfect moet zijn, maar vanuit aandacht, plezier en gemak. In dat geval kun je meer bereiken door minder te doen. Als je met meer aandacht, gemak en plezier gaat werken, haal je de overbodige druk ervan af, leef je natuurlijker, is er meer ruimte voor je creativiteit en misschien bereik je nog wel betere resultaten.

Wil je geïnspireerd blijven, succesvol zijn en het leven laten stromen dan kun je zo nu en dan momenten van rust creëren en niets doen. Je kunt dan je accu opladen en straks weer creatief zijn. ‘Rust en ontspanning zijn de basis van creativiteit,’ zegt John Cleese. Dat is wel een opmerkelijk geluid uit de mond van een Britse acteur die onder meer bekend is geworden in zijn rol als Basil Fawlty, een drukke en gestreste hotelmanager. ‘Creativiteit vraagt om een speelse, ontspannen gemoedstoestand. Alleen als je ontspannen bent hoor je wat het onbewuste je influistert. Als je ontspannen bent of mediteert ga je op een ontspannen manier met je gedachten spelen, want als je geest druk is, hoor je je creatieve ingevingen niet, dan worden ze overstemd omdat alle creativiteit uit het onbewuste voortkomt’ aldus Cleese. Die ervaring is ook bekend voor John Lennon. Cynthia Lennon schrijft in haar biografie dat haar man John soms uren op de bank kon liggen, ogenschijnlijk onbereikbaar, als in een trance. Ineens sprong hij dan op, rende naar de piano en schreef een meesterwerk.

Als je niets doet en er alleen maar bent, maak je gemakkelijk contact met het veld van pure potentialiteit. Dat is voedend en helpt je om succesvoller en meer ontspannen te zijn. Door minder te doen, bereik je dan meer. Eckhart Tolle zegt dat ware vernieuwing alleen kan voortkomen uit contact met de tijdloze ruimte die achter de vorm verscholen ligt. In die stilte ligt pure intelligentie, liefde en licht. En meditatie kan ook weer helpen. De essentiële betekenis van mediteren is overigens nietsdoen. Je hoeft geen ingewikkelde concentratietechnieken of ademhalingstechnieken toe te passen. Je hoeft alleen maar te organiseren dat je periodiek niets doet. Je kunt dagelijks een tijdje stil zijn en zwijgen: zijn zonder iets te doen.

De zoektocht tijdens de retraite naar een passend werkwoord is beantwoord en de deelnemer keert huiswaarts met het werkwoord ‘zijn’ in de wetenschap dat iedere dag wel de mogelijkheid biedt om niets te doen. ‘Zijn’ is bovendien een bevestiging van ons leven: we mogen er zijn, onvoorwaardelijk, dus zonder voorwaarden. We hoeven niet eerst over veel geld te beschikken of veel te hebben gepresteerd om er daarna pas te mogen zijn. We mogen er altijd zijn, onvoorwaardelijk en hoeven niet altijd iets te doen.