Vorige week promoveerde een familielid aan de universiteit van Utrecht. Hij had een aantal jaren onderzoek gedaan, zijn bevindingen opgeschreven in een proefschrift en die verdedigd in een openbare academische zitting onder het toeziend oog van legio portretten van hoogleraren van weleer. Mijn familielid verdedigde zijn proefschrift met succes en gaat voortaan als trotse doctor door het leven.
Op de receptie naderhand sprak ik een hoogleraar geneeskunde. Ik deelde met hem mijn indruk dat de universiteit gekenmerkt wordt door een hokjesgeest, alles keurig opgesplitst in compartimenten, faculteiten. Maar dat niet alleen. De wetenschap omarmt niet alle paradigma’s en ik noemde als voorbeeld dat de traditionele westerse academische geneeskunde moeite heeft om inzichten uit de complementaire geneeskunde te integreren. Hij keek mij verbaasd aan en begon met zijn ogen te draaien. Daar liet ik me niet door van de wijs brengen en wees op de ideeën van Deepak Chopra, een van oorsprong Indiase arts die westers en oosters was opgeleid en die twee paradigma’s had geïntegreerd, evenals de hoogleraar wiskunde die niet zonder vipassana meditatie kan omdat die hem bezielt, ook in zijn werk als wiskundige.
Het leven speelt zich af in een glazen kist waardoor het is afgeschermd en afgescheiden van bezielde wijsheid.
Maar zij vormen wellicht een uitzondering, want de rationele gerichtheid van de wetenschap verdraagt zich bijvoorbeeld niet met de ‘zachte’ psychologie van Jung die niet evidence based zou zijn evenals de traditionele westerse academische geneeskunde die geen of weinig ruimte laat voor ayurvedische inzichten. Wetenschap gebaseerd op rationaliteit is mooi en belangrijk, maar als andere waardevolle benaderingen niet worden geïntegreerd mist ze een ziel.
Met hun symboliek laten sprookjes, zoals Sneeuwwitje, het gemis van rationaliteit zien. De glazen kist waarin Sneeuwwitje ligt is het symbool van de krachten die haar hersenen beschermen en de mogelijkheid biedt het verstand te benutten terwijl de ziel slaapt. De glazen kist is de universiteit en ook het symbool van de begrensdheid van ons leven. Het leven speelt zich af in een glazen kist waardoor het is afgeschermd en afgescheiden van bezielde wijsheid. Sneeuwwitjes verstand werkt, haar wijsheid slaapt. Net als in het sprookje wacht ons bewustzijn tot het wakker wordt gekust. En daar komt de prins in beeld. Met zijn kus blaast hij haar levensadem in en toont hij zijn gevoel van liefde voor haar. Gewekt worden of wakker worden gekust betekent dan bevrijding uit de betoverde tirannie van het verstand. Naast wetenschap is er wijsheid: het verstand is ingebed in een ontwaakte ziel. Yang kan niet zonder yin.
