Het Huygensgebouw van de Radboud universiteit van Nijmegen is het domicilie van de bètafaculteiten. Weliswaar oriënteer ik me als meditatieleraar meestal op de geestelijke kant van de werkelijkheid, maar omdat mijn oudste zoon hier wiskunde studeerde en ook de jongste daarmee bezig is, is het Huygensgebouw mij niet onbekend.
In de hal van dat gebouw staat een model van de slinger van Foucault. Je ziet de slinger ronddraaien alsof die dat uit zichzelf doet en niet handmatig of door een motor wordt aangedreven. De slinger is in staat urenlang uit zichzelf in beweging te blijven. Dat is wat je waarneemt. De werkelijkheid is dat de draaiing van de aarde de draaiing van de slinger veroorzaakt. Umberto Eco schrijft in zijn boek De slinger van Foucault dat de slinger de rotatie van de aarde aantoont. De aarde draait, maar het ophangpunt staat stil. Kennelijk bedriegt onze waarneming ons.
En dat gebeurt wel vaker. We zeggen dat de zon opkomt, maar omdat de aarde om zijn as draait en de zon stilstaat, zou je kunnen zeggen dat de aarde opkomt. Onze waarneming bedriegt ons en ook nu zet de draaiing van de aarde ons op een verkeerd spoor. Als we in een trein zitten die wacht totdat hij van het station vertrekt, zien we de trein naast ons op het andere spoor vertrekken terwijl in feite onze trein vertrekt en de andere stilstaat. Opnieuw is het de waarneming die ons bedriegt. Het gebeurt vaker dan we denken.
De pijn die in de weg zit zorgt ervoor dat we iets onaardigs zeggen
Ook in ons oordeel over anderen. De één vinden we goed, de ander fout. De ene politicus vinden we geloofwaardig, de andere onbetrouwbaar. Kennelijk zijn er good guys en bad guys. En het kan zomaar zijn dat over tien jaar het omgekeerde geldt, dan zijn de good guys bad guys geworden en omgekeerd. Ons oordeel kan in zijn tegendeel gaan verkeren. Meningen zijn producten van onze geest en die zijn vluchtig en veranderlijk. Maar dat niet alleen. Ons oordeel wordt vaak gevoed door pijn waardoor we negatief oordelen. De pijn die in de weg zit zorgt ervoor dat we iets onaardigs zeggen.
Als je de slinger van Foucault ziet draaien, weet je niet dat de draaiing van de aarde die beweging veroorzaakt totdat je ontdekt hoe het zit. Als iemand een negatief oordeel over een ander velt, weet je vaak niet welke pijn iemand met zich meedraagt. Er is echter altijd de mogelijkheid erachter te komen wat er écht in mensen leeft en het erover te hebben.
