Mijn hart maakte een sprongetje van vreugde toen ik zag dat de renovatie van de Notre-Dame nagenoeg is voltooid na een verwoestende brand vijf jaar geleden. De Franse president Macron kreeg al een rondleiding. ‘Het is ongelofelijk en nog mooier dan eerst’, was zijn enthousiaste reactie.
De Notre-Dame in Parijs is een architecturaal meesterwerk en een symbool van religieuze, culturele en Europese identiteit. Ze biedt een plek om na te denken over existentiële en religieuze vragen. Los van religieuze overtuigingen die mensen hebben, ervaren velen de Notre-Dame als een plek van stilte en bezinning. De gotische kerk, met veel hoogte en licht, geeft ruimte aan het menselijk verlangen naar een relatie met het transcendente: men kan zich daar verbonden voelen met iets groters.
De Notre-Dame is een architecturaal meesterwerk en ook een symbool van religieuze, culturele en Europese identiteit.
De majestueuze kathedraal speelde in de middeleeuwen een cruciale rol in de ontwikkeling van de meerstemmige muziek, vooral dankzij de Notre-Dame-school, een muzikale beweging van de twaalfde en dertiende eeuw. De eenstemmige muziek ontwikkelt zich in die periode tot polyfone muziek waar meerdere onafhankelijke stemmen of melodieën tegelijkertijd gaan klinken. De aan die school verbonden Perotinus componeerde complexe meerstemmige muziek met twee, drie of zelfs vier stemmen. In die tijd was dat een ongekende innovatie. Nu de kersttijd nadert moet ik aan één van zijn beroemdste werken denken bedoeld voor kerstdag: viderunt omnes – alle einden van de aarde hebben het heil van God gezien. De compositie verklankt de universele vreugde en hoop met de komst van Jezus. Het meditatieve gezang kent een weelderige polyfonie die mijn oren goed doet.
De Notre-Dame is een onverwoestbaar ankerpunt in een wereld die voortdurend verandert. Ze biedt een gevoel van continuïteit en stabiliteit: het leven gaat altijd verder ook al is die wereld behoorlijk verdeeld. Bij het uitbreken van de brand op 15 april 2019 bleek het veronderstelde ankerpunt toch niet onverwoestbaar. De wereldwijde reacties toen lieten zien hoe belangrijk de kathedraal als collectief symbool van hoop, verbinding en vernieuwing was en is. De ongekende motivatie en inzet haar te herstellen benadrukt de diepgewortelde behoefte om schoonheid en betekenisvolle plaatsen te behouden. De restauratie laat ook zien dat de mens het vermogen heeft om in tijden van verandering, verlies en verwoesting telkens uitgedaagd te worden opnieuw te beginnen en te renoveren van datgene wat verloren is geraakt.
Net als de Notre-Dame kan ook ons leven worden gerenoveerd na een verlies of een crisis. Misschien kan met Kerstmis de chant Viderunt omnes van Perotinus ons inspireren tot de inzet voor een wereld waar brandhaarden met vrede kunnen worden geblust.
Luister hier naar Viderunt omnes van Perotinus (uitgevoerd door het Hilliard Ensemble)
