‘Dank voor je vertrouwen’, zei de garagehouder toen ik de auto kwam ophalen nadat die zijn jaarlijkse onderhoudsbeurt had gehad. Inderdaad: ik heb vertrouwen in het garagebedrijf. Misschien omdat het bedrijf een kleine, overzichtelijke garage is. Small is beautiful, nietwaar. En ook omdat ik zomaar de werkplaats binnen mag lopen. Daar wordt niet aan auto’s gesleuteld op een onfatsoenlijke manier. Het vertrouwen is dus wederzijds. Dat is wel eens anders geweest.
Het vertrouwen in mijn vorige garagehouder ben ik kwijt geraakt. De autoverkoper beweerde op enig moment dat mijn auto in een dermate slechte staat verkeerde dat ik er maar beter afscheid van kon nemen. Hij had een mooie occasion voor mij. Ik twijfelde en vertrouwde het verhaal over die auto niet. Iets klopte er niet. Toch kocht ik de occasion en later merkte ik dat de airco defect was, terwijl bij de verkoop de garagehouder met droge ogen tegen mij had gezegd dat alles goed functioneerde. Ik was ontevreden en zocht een nieuwe garage. Hilarisch is dat de eigenaar van het garagebedrijf op zijn website stoer meldt dat hij geen ontevreden klanten heeft. Jokken noemde mijn moeder dat vroeger consequent.
Vertrouwen vormt de smeerolie van sociale relaties
Als ik zeg dat wederzijds vertrouwen essentieel is, is dat een cliché, maar clichés zijn doorgaans waar. Een simpel voorbeeld is het onderwijs. Leerlingen moeten docenten kunnen vertrouwen en, omgekeerd, docenten moeten werken aan hun relatie met leerlingen om hun vertrouwen te winnen. Veel onderwijspedagogiek is daarop gebaseerd: geen prestatie zonder een goede relatie.
Ik zou niet graag diegenen de kost geven die hun vertrouwen kwijt zijn geraakt. Iedereen kent daar vast wel voorbeelden van. Ouders die getroffen zijn door het toeslagenschandaal hebben hun vertrouwen verloren in de overheid. Mensen in Groningen zijn teleurgesteld in de afwikkeling van de schade door de gaswinning. Slachtoffers van de aardbeving in Turkije en Syrië hebben hun vertrouwen verloren in de aannemers die hun huizen hebben gebouwd. Ook hebben ze het vertrouwen verloren dat ze familieleden nog zullen weerzien. En in Oekraïne beginnen mensen het vertrouwen te verliezen dat er ooit weer vrede komt.
Vertrouwen vormt de smeerolie van sociale relaties. De garage moet je kunnen vertrouwen, de leraar ook. Je moet vooral het leven kunnen vertrouwen. Als je vertrouwen is geschonden kun je het terugvinden door naar jezelf terug te keren, naar je zelfvertrouwen. Dat vormt de basis voor vertrouwen.