De twee katten van mijn dochter logeren bij ons. Ze had allerlei instructies achtergelaten om hun verblijf in goede banen te leiden. Eén ervan is dat ze dagelijks om 8 uur en om 20 uur gevoerd worden. Een kwartier voor aanvang komen ze voor mijn stoel zitten en blijven mij een kwartier lang aanstaren. Als de klok laat weten dat het 8 uur is, beginnen ze te miauwen alsof ze aangeven dat het nu echt de hoogste tijd is. Dit is hun gewoonte. Katten zijn gewoontedieren, zo zijn ze geconditioneerd.
Maar wij mensen zijn niet anders. Ook wij zijn gewoontedieren, geconditioneerd en zitten vast in vertrouwde patronen. We houden vast aan de routine van warm eten ’s avonds, hechten aan onze auto en kunnen geen afscheid nemen van de gewoonte om met oud en nieuw vuurwerk af te steken. Ik schat dat het landelijk vuurwerkverbod dat is afgekondigd door velen straks zal worden genegeerd.
Mensen zijn gewoontedieren. Ze zijn geconditioneerd en zitten vast in vertrouwde patronen
Het opbouwen van conditioneringen is wat er in het leven gebeurd. In de opvoeding worden ze aangeleerd. In het gezin, op school of via de kerk. Regels worden geleerd en geïnternaliseerd. Zo zijn we, net als een computer, geprogrammeerd. Ja, vaak zijn we niet meer dan een robot. We volgen ons programma en dat kan wel zo gemakkelijk zijn. Je hoeft niet iedere dag na te denken of je ’s middags of ’s avonds warm gaat eten. Anderzijds kunnen conditioneringen jou verhinderen je eigen spoor te volgen, alsof je een programma uitvoert dat door anderen is ontwikkeld. Wat zou het zijn je eigen programma’s te ontwikkelen en uit te voeren?
Werken aan eigen programma’s begint met de bewustwording van je patronen en conditioneringen. Je kunt aan bekende en vaste patronen gaan schudden als je ervaart dat die niet meer kloppen. Zo kun je jouw gedrag veranderen. Je kunt de volgorde van de warme maaltijd ’s avonds en de lunch ’s middags omkeren. Je kunt een keer op een zaterdag werken en woensdag vrijaf nemen. Je kunt een vriend of vriendin bellen die je in jaren niet meer hebt gesproken. Op een simpele manier kun je je vanzelfsprekende patronen loslaten. Dat zorgt voor flexibiliteit en beweging.
Katten zitten vast in hun patroon. Maar anders dan dieren zijn wij mensen in staat uit ons patroon te stappen. Wij zijn geen gewoonte- of kuddedieren. Wij zijn geen robots. Wij hebben bewustzijn en dat maakt het mogelijk ons gedrags- en denkpatroon te veranderen. Dat komt goed van pas in deze spannende en verwarrende tijd want dankzij ons bewustzijn en ons vermogen van wendbaarheid en beweeglijkheid is het mogelijk als een plankzeiler overeind blijven op alle onrustige maatschappelijke golven.