Ik moest voortaan mijn gebit anders gaan verzorgen merkte de tandarts zoveel jaren geleden apodictisch op. Als je ouder wordt moet je niet alleen je tanden en kiezen poetsen maar ook het tandvlees. Ik moest me een nieuwe techniek aanleren. Het heeft een paar maanden geduurd voordat ik die onder de knie had. Kennelijk is gedragsverandering lastig, ook als het gaat om marginale aanpassingen. Mensen zijn gewoontedieren en houden alles liever bij het oude. Maar soms is gedragsverandering nodig en heeft het gezondheidsvoordelen, zoals in mijn voorbeeld. Het kan een gezondere leefstijl binnen handbereik brengen. Tegenover de onwennigheid of last van gedragsverandering staan voordelen. Maar hoe kun je oude patronen loslaten en nieuw gedrag aan de dag leggen?
Het klinkt als een cliché, maar voor het veranderen van je gedrag is bewustzijn nodig. Je kunt heel bewust – mindful – bezig zijn met verandering. Je kunt je volledig bewust zijn van alles wat je doet. Als je eet, leest en spreekt. Deze bewustwording geldt ook voor handelingen die je liever niet doet en je stress bezorgen omdat je weet dat het niet goed voor je is: te veel ongezond voedsel of voortdurend op je smartphone kijken. Je kunt je bewust worden van wat je doet, of het nu gezond of ongezond gedrag is.
Bewust handelen veronderstelt vertraging. Je kunt je handelingen langzaam doen, en, hoe merkwaardig dit ook klinkt: ervan genieten, want anders ga je weer strijd leveren met jezelf en je schuldig voelen. Geniet van je glas alcohol of de overmaat aan oordelen over anderen. In die vertraging is het gemakkelijk om waarnemer te worden, de waarnemer helpt je in de bewustwording van wat je doet.
Het hart kan je ondersteunen in het loslaten van oude patronen en het realiseren van nieuwe. Dat is de welhaast ongekende transformatieve kwaliteit van het hart.
Er is nog iets dat betrokken kan worden bij de voorgenomen verandering. Dat is je hart. Je schuldgevoel over het idee dat het je telkens maar niet wil lukken te veranderen en het zware gevoel van die ballast die je met je meezeult kun je aan je hart laten zien. Dat kan die stemmingen absorberen en vervolgens loslaten. Het hart kan zacht worden en je ondersteunen in het loslaten van oude patronen en het realiseren van nieuwe. Dat is de welhaast ongekende transformatieve kwaliteit van het hart.
Door je handelingen niet alleen bewust en vertraagd te doen maar vooral ook de liefde van heel je hart aan te wenden, komt er een moment dat je kunt veranderen. Net als de plankzeiler die op de top van de zeegolf gemakkelijk en licht met de surfplank, zonder weerstand, een draai kan maken en daarvan geniet.