Ik maakte een wandeling in het stuwwallen landschap tussen Nijmegen en Kleef, een landschap dat gevormd is in de voorlaatste ijstijd, volgens geologen 300 duizend tot 130 duizend jaar geleden. Dat zijn onvoorstelbare jaartallen. Tijdens die wandeling zag ik een grote zwerfsteen van kwartsiet, een van de oudste en hardste gesteenten en is ongeveer 380 miljoen jaren oud. Ook al weer zo’n onvoorstelbaar getal. Deze grote steen is afkomstig uit het Taunusgebergte en is op ijsschotsen door de Rijn naar deze omgeving gebracht, waarschijnlijk voordat de genoemde ijstijd dit landschap tot een stuwheuvel omvormde.
De zwerfsteen draagt een oud verhaal bij zich. Dat kun je voelen. Van een oeroude eik of sequoia kun je de energie voelen als je die bomen aanraakt maar het kan ook met zo’n oude zwerfkei. Ik voelde me verbonden met het verre, verre verleden en dat voelde paradoxaal gesproken dichtbij. De steen is al zolang hier en door deze aan te raken voelde ik me ermee verbonden. Ik voelde me ook nietig, een zucht in de evolutie. Ik ben sterfelijk, de zwerfkei niet. Die is er al 380 miljoen jaar en blijft misschien nog wel 380 miljoen jaar of langer op de plek waar hij nu is. Maar mensen leven niet zo lang. Is het voor diegenen voor wie het stervensuur geslagen heeft een troostrijke gedachte dat er op aarde stenen zijn die onsterfelijk lijken of is het een tergend irritante en jaloersmakende gedachte?
Hoewel de mens vergeleken met een zwerfkei kort leeft, heeft hij een enorme impact en betekenis.
Alsof de mens in de evolutie een vlaag is, een flard van voorbijgaande aard. Maar dat wil nog niet zeggen dan zijn daden en ervaringen minder betekenisvol zijn. Zelfs het kleinste zuchtje kan een krachtige invloed hebben. Klein en nietig betekent niet dat we geen invloed hebben. Wij mensen hebben een unieke positie in de evolutie omdat we bewustzijn, taal en cultuur hebben ontwikkeld. Hoewel de mens vergeleken met een zwerfkei kort leeft, heeft hij een enorme impact op zijn omgeving, op anderen en de toekomst: één enkele persoon kan invloed uitoefenen die generaties lang doorwerkt.
Iedereen is betekenisvol, hoort erbij en doet ertoe. Iedereen kan een steen in de rivier verleggen. Nee, niet deze zware zwerfkei, maar een hanteerbare steen. Bram Vermeulen zingt daar een prachtig lied over:
‘Ik heb een steen verlegd in een rivier op aarde.
Nu weet ik dat ik nooit zal zijn vergeten
Ik leverde ’t bewijs van mijn bestaan
Omdat, door het verleggen van die ene steen
De stroom nooit meer dezelfde weg zal gaan.’
