Mijn honderdjarige tante is dankbaar dat ze nog zelfstandig kan wonen. Voor hetzelfde geld leefde ze nu in een ouderencentrum. Ik ben er niet zeker van of haar welbevinden dan hetzelfde zou zijn. ‘De directe omgeving heeft meer invloed dan we denken’, overwoog ik toen ik in de auto terugreed van een bezoek aan haar.
Het maakt bepaald verschil of je in het Amazonegebied in Brazilië geboren bent of in New York. Of je in een gezin geboren bent waar ouders vermogend zijn of arm maakt ook verschil en als er, zoals nu, een pandemie woedt, heeft dat ook een behoorlijke impact. En als je in een Luftkurort verblijft, profiteer je van de gezonde buitenlucht. Omgekeerd kun je van vervuilde lucht in je omgeving ziek worden.
Dat is het geval in de regio IJmond waar de staalfabriek Tata Steel is gevestigd en waar scheepvaart, vliegverkeer en zwaar wegtransport is. In dat gebied komen veel meer specifieke gezondheidsklachten voor dan elders in Nederland. Buik- of maagklachten, misselijkheid of braken, last van de ogen, pijn of druk op de borst, hoofdpijn, duizeligheid, benauwdheid en jeuk. Daarnaast komen chronische aandoeningen aan het hart, longkanker en diabetes vaker voor. In de omgeving rond Tata Steel blijkt een hoge concentratie ultrafijn stof in de lucht te zweven. Die heeft gezondheidsconsequenties voor omwonenden.
Een omgeving die niet past en jou ongezond maakt kun je loslaten en een context zoeken die jouw welbevinden wel bevordert.
Zo kan de omgeving van invloed zijn op het welzijn van mensen en kan de context knellen. Het had ook anders kunnen zijn. ‘Als de staalfabriek daar niet zou staan, zou het gebied tot de meest gezonde gebieden van Nederland behoren omdat het aan de kust ligt’, zegt Onno van Schayck, hoogleraar preventieve geneeskunde. De omgeving kan het verschil maken tussen gezond en ongezond.
Niet alleen fabrieken maar ook mensen om je heen zijn bepalend en beïnvloeden jouw geestelijke gezondheid. Vrienden, relaties, familie, collega’s doen iets met je. Zwart-wit gesteld bevorderen ze je welzijn of niet. Ze geven jou liefde en warmte of eisen jou voor zich op en hebben een negatieve invloed op jou. Welke kring van mensen wil je om je heen? Dat vraagt om bewustwording, soms om keuzes, om stappen.
Het zoeken naar een vruchtbare context gaat soms met strijd gepaard om belemmerende factoren te bestrijden. Zo stapten omwonenden van Tata Steel naar de rechter. Ouders kunnen een andere school kiezen als hun kind wordt gepest. Je kunt je inzetten voor een vruchtbare omgeving, of het nu gaat om je woonomgeving, je werkomgeving of je vrienden. Een omgeving die niet past en jou ongezond maakt, kun je loslaten en een context zoeken die jouw welbevinden wel bevordert.
Dat vraagt om bewustwording van wat jouw omgeving met jou doet. Het vraagt ook om moed je los te rukken uit een context die steeds veilig en behulpzaam werd geacht, maar dat niet is. Je omgeving beïnvloedt jou, maar jij hebt net zo goed invloed op je omgeving. Want die relatie is er evenzeer.
