De opkomst voor de gemeenteraadsverkiezingen werd laag genoemd. Een opkomst van vijftig procent zou erop wijzen dat burgers politici niet meer vertrouwen. Als meest duidelijke voorbeeld geldt de kindertoeslagaffaire. En als je even met elkaar brainstormt kun je gemakkelijk nog meer voorbeelden noemen.
Vertrouwen is cruciaal en vormt de smeerolie van sociale relaties. Als ik een nieuw raamkozijn of een andere auto koop, wat onlangs het geval was, is het belangrijk de verkoper te kunnen vertrouwen. Helaas heb ik het vertrouwen in mijn vorige garage verloren. De autoverkoper beweerde dat mijn oude auto in een slechte staat verkeerde en maar weg moest. Hij had een mooie occasion voor mij. Maar ik twijfelde en vertrouwde het verhaal over die auto niet. Toch kocht ik de auto en later bleek dat de airco defect was, terwijl eerder gezegd was dat die goed functioneerde. De verkoper van de raamkozijnen vertrouwde ik wel. Het technische verhaal over kozijnen en ruiten, over de voor- en nadelen van hout en kunststof, kon ik als leek niet beoordelen. Maar iets in mij zei dat ik zijn verhaal geloofwaardig vond.
Vertrouwen gaat over relaties tussen mensen, bijvoorbeeld die tussen burgers en politici of burgers en uitvoeringsinstanties. Als de relatie vertrouwensvol is, vertrouw ik de ander en schenk ik die mijn vertrouwen. Omgekeerd word ik vertrouwd door de ander en schenkt die mij zijn vertrouwen. Ik vertrouw erop dat die ander prudent en integer met mijn verhaal omgaat, en omgekeerd, dat de ander authentiek en transparant is in het verhaal dat hij vertelt.
Vertrouwen is cruciaal en vormt de smeerolie van sociale relaties
Oprechtheid en openheid betekenen dat het verhaal klopt, dat er niet gelogen en bedrogen wordt. Practice what you preach. De voorbeelden dat het vertrouwen wordt beschaamd zijn genoegzaam bekend. De strenggelovige dominee die vanaf de kansel zijn kerkgangers verbiedt op zondagavond naar Studio Sport te kijken, maar zelf ’s avonds de deurtjes van het dressoir opent om naar de verrichtingen van Ajax en Feijenoord te kijken op zijn in het dressoir ingebouwde tv. De goeroe die zegt dat je je ego moet loslaten maar ondertussen Rolex horloges en dure auto’s verzamelt.
Over de vraag of het vertrouwen in politici terugkeert heb ik wel mijn twijfels. Het kan alleen als het besef groeit dat politiek en menselijke verhoudingen gebouwd zijn op oprechtheid en openheid. Meer humaniteit in de menselijke verhoudingen ook. Er zal nog heel wat water door de Rijn moeten stromen, wil het zover zijn.
