‘Afgelopen week heb ik gemerkt dat stilte noodzakelijk is, het is een basisbehoefte en ook nog fijn.’ Met die zin blikt een retraitedeelneemster kernachtig terug op de afgelopen retraite ‘Zomertijd, ademtijd’ in een van de kloosters in Steyl.
Dat slapen, veiligheid en eten basisbehoeften zijn weten we allemaal. Maar stilte? Toch is het geen gek idee om verstilling op te vatten als noodzaak en basisbehoefte. Stilte helpt de balans in evenwicht te brengen: in ons drukke, actieve leven met veel prikkels vormen stilte en rust de andere pool die ons jachtige leven compenseren. Zo kun je uitrusten en op adem komen en weer dicht bij jezelf komen.
Maar dat is niet het enige. Rust en stilte zijn voorwaarden voor creativiteit. Wil je geïnspireerd blijven, succesvol zijn en het leven laten stromen dan kun je zo nu en dan momenten van rust creëren. ‘Rust en ontspanning zijn de basis van creativiteit,’ zegt ook John Cleese. Dat is wel een opmerkelijk geluid uit de mond van een Britse acteur die onder andere bekend is geworden in zijn rol als Basil Fawlty, een drukke en gestreste hotelmanager. ‘Creativiteit vraagt om een speelse, ontspannen gemoedstoestand. Alleen als je ontspannen bent hoor je wat het onbewuste je influistert. Als je ontspannen bent, mediteert of stil bent, ga je op een ontspannen manier met je gedachten spelen, want als je geest druk is, hoor je je creatieve ingevingen niet, dan worden ze overstemd omdat alle creativiteit uit het onbewuste voortkomt,’ zegt Cleese.
Rust en stilte zijn voorwaarden voor creativiteit
Dat is ook de ervaring van John Lennon. Cynthia Lennon schrijft in haar biografie dat haar toenmalige man John soms uren op de bank kon liggen, ogenschijnlijk onbereikbaar, als in een trance. Ineens sprong hij dan op, liep naar de piano en speelde een nieuw lied. Zo is Imagine ontstaan. Deze muzikale hit uit 1971 spreekt nog steeds tot de verbeelding en stond in 2005 zelfs nummer één in de top 2000. Op de bank liggen en niets doen leidde tot creativiteit en succes.
Aan de ervaring van de retraitedeelneemster dat stilte een basisbehoefte is, kan nog worden toegevoegd dat stilte haar dilemma heeft opgelost om vraagstukken met haar verstand of gevoel op te lossen. Dit dilemma is verdwenen door de stilte. Die maakt het mogelijk dat ze dicht bij zichzelf kan blijven. Stilte is verbonden met je ware zelf en van daaruit benader je het leven en is het dilemma van verstand en gevoel overstegen. Dat is een voor haar vernieuwend inzicht, dat ooit al door Eckhart Tolle is genoemd: ‘Alle ware vernieuwing komt voort uit de stilte.’