Vakanties bieden de mogelijkheid bekende en vertrouwde patronen te doorbreken, oud gedrag los te laten en nieuw gedrag te verkennen. Je verbinden met een nieuw patroon is niet gemakkelijk. We zijn gewoontedieren en houden irrationeel en oud gedrag gemakkelijk in stand. We weten dat roken slecht is, maar doen het toch omdat we het lekker of gezellig vinden. Ook weten we dat je voor een rood verkeerslicht moet stoppen, maar fietsen dan toch gemakkelijk door. Rationeel gezien weten we wat goed of slecht is, maar emotioneel gezien ligt dat anders. Dat heeft met ons brein te maken. Het reptielenbrein dat in ons huist is sterker dan ons denkende brein.
Toch biedt dat denkende brein – de hersenschors – de mogelijkheid van veranderen en leren. Door een ander patroon te creëren, maken de hersenen nieuwe associaties, nieuwe verbindingen. Zo’n verandering gaat gemakkelijker als we kleine stapjes zetten en het vraagt ook om veel oefening: ons brein en ons lichaam raken er aan gewend en er ontstaat een nieuw gedragspatroon. Als het je lukt je patroon te veranderen is dat een beloning. ‘Zie je wel het lukt me om mijn lunchpauze ook echt als pauze te gebruiken en niet te werken,’ of: ‘geweldig dat ik nu iedere dag tien minuten beweeg.’ Neem die beloning in ontvangst en geniet ervan. Zo kunnen lichaam en geest ontspannen en vanuit dat prettige gevoel zijn ze nog beter in staat de verandering te accepteren en te laten beklijven.
Het denkende brein – de hersenschors – biedt de mogelijkheid van veranderen en leren
Het besef dat succesvolle veranderingen mogelijk zijn door vooral kleine stapjes te zetten en dit iedere dag vol te houden, is een vorm van zen, in het Japans Kaizen en dit betekent: veranderen naar beter of blijvende verbetering. Stel je hebt je voorgenomen twee keer per week naar de yogales te gaan, maar dan blijkt dat je dit niet volhoudt. Je gaat het als een verplichting ervaren en het vraagt veel discipline. De praktijk van twee keer per week een uur yoga kun je dan beter loslaten en een kleinere stap zetten door twee keer per week een korte zonnegroet te maken. Als je daarvan kunt blijven genieten, kun je het aantal yoga-oefeningen geleidelijk uitbreiden.
De vakantie is een mooie gelegenheid te veranderen via kleine stapjes en via oefening. Psycholoog William James zei ooit al dat van alle levende wezens alleen de mens zijn patroon kan doorbreken.
